Elektrofizyolojik çalışma (EPS) kalp çarpıntısı, hızlı kalp atışları veya bayılma nöbetleri yaşayan hastalarda normal EKG ve Holter testleri yeterli bilgi vermediğinde gerekebilir. Bu ileri düzey tanı yöntemi kalp ritminin elektriksel sistemini detaylı inceleyerek ritim bozukluklarının kaynağını belirler. EPS aynı zamanda sadece tanı koymakla kalmaz, aynı seansta ablasyon tedavisi ile ritim bozukluğununda tedavi edilmesine yardımcı olur.
- Elektrofizyolojik Çalışma Nedir?
- Elektrofizyolojik Çalışma Neden Yapılır?
- Elektrofizyolojik Çalışma Öncesi Hazırlık
- Elektrofizyolojik Çalışma Nasıl Yapılır?
- Elektrofizyolojik Çalışma Sonrası Bakım
- Elektrofizyolojik Çalışma Riskleri ve Komplikasyonları
- Elektrofizyolojik Çalışma Sonuçları ve Tedavi Seçenekleri
- Ne Zaman Elektrofizyolojik Çalışma Yapılır?
- Sık Sorulan Sorular
Elektrofizyolojik Çalışma Nedir?
Elektrofizyolojik çalışma (EPS), kalbin elektriksel iletim sistemini ince elektrotlar yardımıyla detaylı şekilde inceleme işlemidir. Bu işlem kasık damarından kalbe gönderilen özel kateterlerin kalp içine yerleştirilmesi ile yapılır. Kateterlerin ucundaki elektrotlar kalbin farklı bölgelerinden elektriksel sinyalleri kaydeder ve kalbe kontrollü elektriksel uyarılar verir.
EPS sırasında hastanın doğal ritim bozukluğu tetiklenerek problemi yaratan odak tespit edilir. İşlem lokal anestezi altında yapılır ve hasta uyanık kalır. Normal şartlarda 15-30 dakika süren işlem, tedavi de yapılırsa 1-3 saate kadar uzayabilir.
Elektrofizyolojik çalışma kalbin elektriksel sisteminin haritasını çıkararak ritim bozukluğunun tam lokalizasyonunu belirler. Böylece hem kesin tanı konur hem de en uygun tedavi yöntemi seçilir.
Elektrofizyolojik Çalışma Neden Yapılır?
EPS en sıklıkla nedeni bilinmeyen ritim bozukluklarının araştırılmasında yapılır. Tekrarlayan çarpıntı nöbetleri, hızlı kalp atışları (taşikardi) veya yavaş kalp atışları (bradikardi) olan hastalarda normal testler yetersiz kaldığında EPS gerekebilir.
Açıklanamayan bayılma (senkop) vakaları önemli bir EPS yapılma nedenidir. Özellikle kalp yapısı normal olan genç hastalarda bayılma nedeni elektriksel sistem problemleri olabilir. EPS bu durumları ortaya çıkararak tehlike arz eden ritim bozukluklarını tespit eder.
Supraventriküler taşikardi, atriyal fibrilasyon, atrial flutter, Wolf-Parkinson-White sendromu ve ventriküler taşikardi gibi bilinen ritim bozukluklarında ablasyon tedavisinden önce EPS yapılır. Kalp pili veya defibrilatör takılması planlanan hastalarda da elektriksel sistem değerlendirmesi gerekebilir.
Elektrofizyolojik Çalışma Öncesi Hazırlık
EPS öncesi hasta 6-8 saat açlık durumunda olmalıdır. Ritim bozukluğu ile ilgili ilaçlar genellikle 3-5 gün önceden kesilir çünkü bu ilaçlar işlem sırasında ritim bozukluğunun ortaya çıkmasını engelleyebilir. Kan sulandırıcı ilaçlar da işlem öncesi kesilebilir.
Hastanın ayrıntılı öyküsü alınır ve fizik muayene yapılır. Kan testleri, böbrek fonksiyonları ve pıhtılaşma parametreleri kontrol edilir. EKG ve ekokardiyografi sonuçları gözden geçirilir. Hasta işlem hakkında detaylı bilgilendirilir. EPS işleminde hafif sedasyon (rahatlamanızı sağlamak için) verilebilir ancak hasta uyanık kalmalıdır çünkü ritim bozukluğu sırasında belirtilerini tanımlaması gerekebilir.
Elektrofizyolojik Çalışma Nasıl Yapılır?
EPS işlemi özel elektrofizyoloji laboratuvarında steril koşullarda yapılır. Hasta sırtüstü yatar ve genellikle kasık bölgesi lokal anestezi ile uyuşturulur. Damar yolu açıldıktan sonra 2-4 adet ince kateter damar içinden kalbe ilerletilir.
Kateterlerin uçlarındaki elektrotlar kalbin farklı bölümlerine (sağ atrium, sol atrium, His demeti, sağ ventrikül) yerleştirilir. Her elektrotta kalbin o bölgesindeki elektriksel aktivite kaydedilir ve bilgisayar ekranında görüntülenir.
EPS sırasında kalbe programlı elektriksel uyarılar verilerek hastanın ritim bozukluğu ortaya çıkarılmaya çalışılır. Problemi yaratan bölge tespit edildiğinde ablasyon (yakma veya dondurma) uygulanabilir. EPS işlemi sonunda katetler çıkarılır ve kasık bölgesine baskı uygulanır.
Elektrofizyolojik Çalışma Sonrası Bakım
EPS sonrası hasta gözlem odasında 4-6 saat takip edilir. Kasık bölgesinde kanama kontrolü yapılır ve yatak istirahati önerilir. Vital bulgular (tansiyon, nabız gibi) ve kalp ritmi sürekli takip edilir. Ablasyon yapıldıysa takip süresi uzayabilir.
İşlem sonrası bol sıvı tüketimi önerilir. Hafif ağrı ve huzursuzluk normal olup ağrı kesici verilebilir. Ateş, göğüs ağrısı veya nefes darlığı gelişirse derhal bildirilmelidir. Genellikle aynı gün taburcu olunabilir.
Evde 24 saat ağır kaldırma, banyo yapma ve araç kullanmaktan kaçınılmalıdır. Kasık bölgesinde morluk normal olmakla birlikte artan şişlik, kanama veya şiddetli ağrı durumunda hastaneye başvurulmalıdır. Kontrol randevusu alınır ve sonuçlar değerlendirilir.
Elektrofizyolojik Çalışma Riskleri ve Komplikasyonları
EPS genel olarak güvenli bir işlem olmakla birlikte bazı riskler taşır. En yaygın komplikasyonlar kateter giriş yerinde kanama, morluk ve geçici rahatsızlıktır. Damar hasarı veya enfeksiyon çok nadir görülür.
Kalp ile ilgili riskler arasında geçici ritim bozuklukları, kalp zarında sıvı birikimi (perikardiyal efüzyon) ve çok nadir olarak kalp delinmesi yer alır. Bu komplikasyonlar deneyimli merkezlerde binde birden azdır.
Elektrofizyolojik Çalışma Sonuçları ve Tedavi Seçenekleri
Elektrofizyolojik çalışma sonuçları ritim bozukluğunun tipini, yerini ve ciddiyetini gösterir. Normal sonuç yapısal kalp hastalığı olmayan hastalarda iyi prognoz işaretidir. Anormal bulgular ise spesifik tanı koymaya yardımcı olur.
Ablasyon yapılabilir ritim bozuklukları tespit edildiğinde aynı seansta tedavi uygulanabilir. Supraventriküler taşikardiler, atrial flutter ve bazı ventriküler taşikardiler yüksek başarı oranı ile tedavi edilir. Atrial fibrilasyon ablasyonu daha kompleks bir işlemdir.
Kalp pili gerektirebilecek iletim bozuklukları tespit edilirse uygun cihaz önerilir. İmplante edilebilir kardiyoverter defibrilatör (ICD) endikasyonu olan hastalar belirlenir. İlaç tedavisine yanıt vermeyen vakalarda cerrahi seçenekler değerlendirilebilir.
Takip programı hastanın durumuna göre planlanır ve düzenli kontroller yapılır.
Ne Zaman Elektrofizyolojik Çalışma Yapılır?
Tekrarlayan çarpıntı nöbetleri, açıklanamayan bayılma, ilaç tedavisine yanıt vermeyen ritim bozuklukları ve ablasyon tedavisi planlanan hastalarda EPS yapılır. Özellikle genç hastalarda yapısal kalp hastalığı yoksa elektriksel problemler düşünülmelidir.
Acil durumlar nadir olmakla birlikte sürekli ventriküler taşikardi veya hastanın genel durumunun bozulmasına neden olan aritmilerde acil EPS ve ablasyon gerekebilir. Kalp pili veya ICD takılacak hastalarda öncesinde elektriksel sistem değerlendirmesi önemlidir.
Aile öyküsünde ani kalp ölümü bulunan, kalp kasında kalınlaşma (hipertrofik kardiyomiyopati) olan veya aritmojenik sağ ventrikül kardiyomiyopatisi gibi genetik hastalıklarda risk belirlemesi için EPS yapılabilir.
Karar verirken hastanın yaşı, genel durumu, kalp fonksiyonları ve yaşam kalitesi göz önünde bulundurulur.
Sık Sorulan Sorular
EPS anjiyo mu?
Hayır, EPS işlemi anjiyografi laboratuvarında yapılır ancak anjiyografi işlemi değildir. Anjiyografi, kalbi besleyen damarları incelemek için yapılırken, EPS ritim bozukluklarını teşhis ve tedavi etmeye yönelik bir işlemdir.
EPS işlemi ağrılı mıdır?
Elektrofizyolojik çalışma sırasında genellikle ağrı hissedilmez. İşlem lokal anestezi altında yapılır ve hasta uyanık olur. Kateter giriş bölgesinde hafif bir baskı veya rahatsızlık hissi olabilir. İşlem boyunca kalp ritmi izlenirken bazı hastalarda kısa süreli çarpıntı hissi oluşabilir.
EPS sonuçları ne zaman belli olur?
EPS sonuçları işlem sırasında anında değerlendirilir. Ritim bozukluğu varsa, tipi ve kaynağı net şekilde ortaya konur. Gerekirse aynı seansta ablasyon uygulanarak tedavi de yapılabilir. Hastaya işlem sonrası sonuçlar detaylı şekilde anlatılır.
EPS işlemi tekrarlanabilir mi?
Gerekli durumlarda EPS işlemi tekrar edilebilir. Özellikle ilk işlemde ritim bozukluğu tetiklenemediyse ya da zaman içinde yeni bir ritim sorunu geliştiyse ikinci bir EPS planlanabilir. İşlemin tekrarlanması hastanın kliniğine ve ritim bozukluğunun seyrine göre değerlendirilir.
EPS sırasında ablasyon yapılır mı?
Elektrofizyolojik çalışma çoğu zaman ablasyon tedavisiyle birlikte planlanır. Önce EPS ile ritim bozukluğunun kaynağı kesin olarak belirlenir. Ardından, gerekliyse aynı seansta ablasyon uygulanarak anormal elektriksel odağın ısı ya da dondurma yöntemiyle etkisiz hale getirilmesi sağlanır. Bu yöntemle ritim bozuklukları kalıcı olarak tedavi edilebilir.
Referans: Electrophysiological Study
