Kalp çarpıntısı (palpitasyon), kalbinizin normalden hızlı, düzensiz veya kuvvetli attığını hissetme durumudur. Çoğu zaman stres, kafein veya anksiyete gibi basit nedenlere bağlıdır ve kendiliğinden geçer. Ancak bu his, tedavi gerektiren aritmi (ritim bozukluğu) veya altta yatan ciddi bir kalp hastalığının ilk belirtisi de olabilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya bayılma hissi çarpıntıya eşlik ediyorsa, bu durum acil tıbbi yardım gerektirebilir.
Kalp Çarpıntısı Neden Olur?
Çarpıntının ana nedenleri kalp kaynaklı ve kalp dışı nedenler olarak ikiye ayrılır. Çoğu atak, kolayca yönetilebilen kalp dışı nedenlerden kaynaklanır.
- Sık Görülen Nedenler: Aşırı stres, panik ataklar ve anksiyete en yaygın tetikleyicilerdir. Kafein, alkol, enerji içecekleri ve bazı soğuk algınlığı ilaçları da çarpıntıya neden olabilir. Tiroid bezinin aşırı çalışması (hipertiroidi) veya kansızlık (anemi) gibi hormonal ve metabolik sorunlar da sıkça karşımıza çıkar.
- Kalp Kaynaklı Nedenler: Atriyal fibrilasyon gibi aritmi (ritim bozuklukları) türleri, çarpıntının esas nedenidir. Yapısal kalp hastalıkları veya kapak sorunları da çarpıntıyı tetikleyebilir.
Kalp Çarpıntısı Nasıl Teşhis Edilir?
Çarpıntının teşhisi, altta yatan nedeni bulmaya odaklanır. Doktorunuz öncelikle çarpıntının karakteri, süresi ve ne zaman ortaya çıktığı hakkında detaylı bilgi alır.
- Elektrokardiyografi (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini kaydeder. Çarpıntı anında veya istirahatte çekilen EKG, ritim bozukluğunun türünü gösterebilir.
- Holter Monitörleme: 24 saat veya daha uzun süre boyunca sürekli EKG kaydı yaparak, çarpıntı ataklarının sıklığını ve süresini kaydetmek için kullanılır.
- Ekokardiyografi (EKO): Kalbin yapısını, kapaklarını ve pompalama gücünü ultrason ile görüntüleyerek yapısal bir kalp hastalığı olup olmadığını kontrol eder.
- Kan Testleri: Tiroid fonksiyonlarını ve anemi gibi non-kardiyak nedenleri araştırmada kullanılır.
Kalp Çarpıntısı Tedavisi ve Ne İyi Gelir?
Tedavinin ana hedefi, çarpıntıyı tetikleyen nedeni bulup ortadan kaldırmaktır. Zararsız çarpıntıların çoğu kendiliğinden geçer.
- Yaşam Tarzı Yönetimi: Çarpıntıya iyi gelir; kafein, alkol ve sigara gibi uyarıcıları kesmek. Düzenli uyku ve stres yönetimi (nefes egzersizleri gibi) atakların sıklığını ve şiddetini azaltır.
- İlaç ve Girişimsel Tedavi: Ritim bozukluğunun tipine bağlı olarak, kalp hızını yavaşlatan (beta blokerler gibi) veya ritmi düzenleyen (antiaritmik) ilaçlar kullanılır. Ciddi ritim bozuklukları için kateter ablasyonu ile çarpıntı kalıcı olarak geçer.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Çarpıntı nadiren kalp krizinin veya ciddi bir ritim bozukluğunun belirtisi olabilir.
- Acil Durum (Hemen 112): Çarpıntıya eşlik eden ani göğüs ağrısı/sıkışması, nefes darlığı, şiddetli baş dönmesi veya bayılma hissi varsa derhal acil tıbbi yardım alın.
- Doktor Randevusu Gerektiren Durumlar: Çarpıntınız sıklaşıyorsa, dinlenme halindeyken de ortaya çıkıyorsa veya günlük aktivitelerinizi kısıtlamaya başladıysa bir kardiyoloji uzmanına başvurmalısınız.
- Risk Faktörleri: Bilinen kalp hastalığınız, diyabetiniz veya yüksek tansiyonunuz varsa, çarpıntı şikayeti her zaman ciddiye alınmalıdır.
Risk Yönetimi ve Önleme
Çarpıntı ataklarını azaltmanın ve kalp sağlığını korumanın en etkili yolu, risk faktörlerini tanımak ve yönetmektir.
- Uyarıcılardan Kaçının: Kafein, alkol ve yasadışı uyarıcılar kalp ritmini doğrudan tetikleyebilir; bu maddelerin tüketimini sınırlayın.
- Stres Yönetimi: Kronik stres ve anksiyete, çarpıntıların en yaygın tetikleyicisidir; düzenli meditasyon, yoga veya hafif egzersiz ile stresi yönetmeyi öğrenin.
- Düzenli Uyku: Yeterli ve düzenli uyku, vücudun hormonal dengesini ve kalp ritmini korumak için hayati öneme sahiptir.
- Kontrol Altında Tutun: Tansiyon, kan şekeri ve tiroid değerlerinizin normal sınırlarda olduğundan emin olun.
Sık Sorulan Sorular
Genç Yaşta Çarpıntı Neden Olur?
Genç yaşta çarpıntıların en yaygın nedeni aşırı stres, kaygı bozuklukları, panik ataklar ve yoğun kafein/enerji içeceği tüketimidir. Ayrıca, gençlerde doğuştan gelen bazı elektriksel kısa devreler (örneğin WPW Sendromu) çarpıntıya yol açabilir.
Yatınca Başlayan Kalp Çarpıntısının Nedeni Nedir?
Yatınca başlayan çarpıntı genellikle mide asidinin yemek borusuna kaçması (reflü) veya solunumla ilgili sorunlardan kaynaklanabilir. Ancak, bu durum bazen kalbin pozisyonel değişikliklere duyarlı olduğu ve ileti sistemindeki bazı sorunların belirginleştiği anlamına da gelebilir.
Psikolojik Çarpıntı Olur mu?
Evet, psikolojik çarpıntı çok yaygındır ve “somatik anksiyete” olarak adlandırılır. Anksiyete ve panik atak sırasında salgılanan stres hormonları (adrenalin) kalbi hızlandırır ve bu durum gerçek bir çarpıntı atağı gibi hissedilir. Bu tür çarpıntılara genellikle nefes egzersizleri ve rahatlama teknikleri iyi gelir.
Ara Ara Kalp Çarpıntısı Neden Olur?
Ara ara gelen çarpıntılar genellikle “ekstrasistol” denilen fazladan atımlardan kaynaklanır. Bu atımlar yorgunluk, uykusuzluk, stres veya mineral (potasyum, magnezyum) eksikliğinden tetiklenir ve sıklıkla masumdur. Ancak aralıklarla gelen bu ataklar, altta yatan paroksismal (aralıklı) atriyal fibrilasyon gibi ciddi ritim bozukluklarının da ilk belirtisi olabilir.
Hangi Eksiklikler Çarpıntıya Neden Olur?
Kalp çarpıntısı çeşitli mineral ve vitamin eksikliklerinden kaynaklanabilir. Bunlar arasında magnezyum, potasyum, demir eksikliği, B12 vitamini ve D vitamini sayılabilir.
Kalbin Boğazda Atması Hissinin Nedenleri Nelerdir?
Özellikle zayıf kişilerde, boyun bölgesindeki şah damarlarının çarpıntıyla birlikte daha belirgin hale gelmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu genellikle stres, anksiyete, aşırı kafein tüketimi gibi yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklanabilir. Bunun dışında, kalp ritim bozuklukları, tiroid sorunları, tansiyon değişiklikleri gibi tıbbi durumlar da kalbin boğazda atması hissine yol açabilir. Reflü, anemi gibi rahatsızlıklar veya bazı ilaçların yan etkileri de bu tür belirtilere neden olabilir.
Eğer bu his sıkça tekrar ediyorsa veya baş dönmesi, göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi daha ciddi belirtilerle birlikte görülüyorsa, bir kardiyoloji muayenesi yapılması önemlidir. Bu tür durumların doğru bir şekilde değerlendirilmesi, altta yatan potansiyel sağlık sorunlarının tespiti için gereklidir.
Kalp Çarpıntısı Yapan Ritim Bozuklukları Nelerdir?
Çarpıntı hissine neden olan kalp ritim bozuklukları şunlardır:
- Supraventriküler Taşikardiler (AVNRT, AVRT, AT, nodal taşikardi)
- Atriyal ekstrasistol ya da
- Atriyal erken vuru (AES yada AEA da denir)
- Atriyal fibrilasyon
- Atriyal Flutter
- VES ya da ventriküler ekstrasistol
- Ventriküler taşikardi
- Nabız düşüklükleri (yavaş ama güçlü kalp atışları nedeniyle çarpıntı hissine neden olur)
Psikolojik Kalp Çarpıntısı Nasıl Ayırt Edilir?
Psikolojik çarpıntılar genellikle belirli tetikleyicilerle (örneğin, stresli durumlar) ortaya çıkar ve anksiyete belirtileriyle (terleme, titreme) birlikte görülebilir. Bu tür çarpıntılar, gevşeme teknikleri veya derin nefes alma gibi yöntemlerle hafifletilebilir. Ayrıca, düzenli meditasyon, yoga veya stres yönetimi egzersizleri de psikolojik çarpıntıyı kontrol altına almada etkili olabilir.
Kalp Çarpıntısı Tehlikeli mi?
Eğer kalple ilgili bilinen bir rahatsızlığınız varsa, örneğin daha önce kalp krizi geçirdiyseniz, kalbinizde büyüme ya da genişleme varsa, kalp kapaklarınızda ciddi bir sorun bulunuyorsa ya da kalp pili taşıyorsanız, hissedilen her çarpıntı önemlidir ve mutlaka dikkatle değerlendirilmelidir. Bu durumda çarpıntılar bazen tehlikeli ritim bozukluklarını tetikleyebilir.
Kalp ritim bozukluğu nedir yazısını buradan okuyabilirsiniz.
Referans: Palpitation
