Senkop (Bayılma)

Senkop Neden Olur?

Senkop beyninize yeterli kan gitmediğinde meydana gelir. Altta yatan hayatı tehdit eden ciddi hastalıklar veya daha hafif nedenler de senkopa neden olabilir. Bunlar:

• Kardiyak Senkop
• Vazovagal senkop
• Ortostatik senkop

Kardiyak Senkop Nedir?

Yapısal veya elektriksel bir bozukluk nedeniyle beyne yeterli kan akışının sağlanamaması sonucu oluşan bir bayılma türüdür. Bayılma sık sık, genellikle belirti vermeden ve aniden meydana geliyorsa kalp ile ilgili problemlerden kaynaklanıyor olabilir.

Kalp ritim bozukluğuna bağlı bayılmalar kalp çok hızlandığında(taşiaritmi) veya yavaşladığında(bradiaritmi) meydana gelir. Kalp yeterince kan pompalayamaz, tansiyon düşer ve bayılma meydana gelir. AV bloklar, kalpteki duraklamalar, ventriküler taşikardi ve nadiren SVT’ler bayılmaya neden olabilir. Hastalar bayılma öncesi bir şikayet hissetmeyebilirler ve aniden bilinç kaybı meydana gelebilir. Hastaların bir kısmı bayılmadan hemen önce çarpıntı hissederler.

Ritim bozuklukları dışında senkopa neden olan bazı kalp hastalıkları şunlardır:

• Ciddi kapak darlıkları
• Kalp duvarının kalınlaşması ile karakterize bazı kalp hastalıkları
• Akciğerlere kan taşıyan damarda pıhtı oluşması
• Kalp çevresinde ciddi sıvı birikmesi
• Aort atardamarındaki yırtıklar bayılmaya neden olabilir.

Bayılmanın nedeni doğrudan kalple ilgili ritim bozukluğu veya diğer yapısal kalp hastalıkları ise, hayatı tehdit edebilir ve kardiyolojik değerlendirme gerektirir.

Vazovagal Senkop Nedir?

Vücudun kan görme, aşırı sıcak veya kötü bir görüntü gibi belirli tetikleyicilere aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan kısa süreli bir bayılma türüdür. Bu tetikleyiciler kalp atış hızında ve tansiyonda ani bir düşüşe neden olarak bayılmaya yol açar. Refleks senkop veya nörokardiyojenik senkop olarak da bilinen vazovagal senkop en yaygın bayılma nedenidir.

Vazovagal Senkop Nedenleri Nelerdir?

Vazovagal senkopta bayılmaya neden olan durumlar aşırı ağrı hissi, kötü bir görüntü, kan verme, uzun süre ayakta kalma, aşırı sıcak veya kalabalık ortam olabileceği gibi, küçük ya da büyük abdestini yapma, öksürme gibi temel fonksiyonlar da olabilir.

Vazovagal Senkop Belirtileri Nelerdir?

Vazovagal senkopta kişi bayılmadan hemen önce göz kararması, soğuk terleme veya sıcak basması, bulantı, kusma, karın rahatsızlığı ve sinüs taşikardisine bağlı çarpıntı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Vazovagal senkopta hastada soluk ve soğuk görünüm meydana gelir. Kısa süreli baygınlık oluşur ve sonra kişi kendine gelir. Bu durum, yapısal kalp hastalığı olmayan kişilerde genelde hayati tehdit yaratmaz. Ancak bu baygınlık ile birlikte kaza riski meydana gelir ve düşme neticesinde ciddi problemler meydana gelebilir.

Vazovagal Senkop Tedavisi?

Vazovagal senkopta en önemli tedavi bayılma yaratan nedenden kaçınmaktır. Bayılma her zaman uzun süre ayakta durmaktan kaynaklanıyorsa, bu önlenebilir. Bunun dışında, sıvı alımını artırmak önemlidir. Bacak güçlendirme egzersizleri yapmakta fayda vardır. Bu egzersizleri ayakta yapmak şikayetlere neden oluyorsa oturarak yapılan egzersizleri tercih edebilirsiniz. Kürek çekmek etkili bir oturarak yapılan egzersizdir. Doktorunuz hastalığınızın özelliklerine göre uygun ilaç tedavilerini kullanabilir.

Bayılmanın ana nedeni nabız düşüklüğü veya hem nabız düşüklüğü hem de tansiyon düşüklüğü ise ablasyon tedavileri (kardiyonöroablasyon) ile nabız hızını artırmak ve bayılma ataklarını önlemek mümkündür.

Ortostatik Senkop Nedir?

Hızlı bir şekilde ayağa kalkmak gibi pozisyon değişiklikleri sonucunda tansiyonun aniden düşmesiyle ortaya çıkan bir bayılma türüdür. Postural senkop veya ortostatik hipotansiyon olarak da bilinir. Genelde diğer sebepler dışlandıktan sonra tanısı konulur. Sıvı kayıpları veya otonom sistem dediğimiz kalp hızı/tansiyon dengemizi ayarlayan sistemdeki bozukluklardan kaynaklanır.

Senkop Tanısı Nasıl Konur?

Senkopu teşhis etmek için yapılan testler aşağıdakileri içerir:

• EKG (Elektrokardiyografi)
• Ekokardiyografi
• Efor testi
• Tilt testi
• Elektrofizyolojik çalışma (EPS)
• Fizik muayene
• Holter
• Olay kaydedici

Senkop Sorular

Senkop Kaç Dakika Sürer?

Senkop 1-2 dakika sürer. Daha uzun sürerse hayati tehlike söz konusudur.

Tuvalette Bayılma Neden Olur?

Bayılma bazen tuvalette meydana gelir. Bunun nedenini şu şekilde açıklayabiliriz. Gece yatarken herkesin nabzı ve tansiyonu biraz düşer. Çünkü ihtiyaç azdır. Ancak uyanıp ayağa kalktığımızda tansiyonumuzun ve nabzımızın yükselmesi gerekir ki yeterli dolaşım sağlanabilsin. Gece yataktan kalkınca bazı kişilerin tansiyonu ve nabız sayısı hemen yükselmez. Bu durumda ayakta durmaya çalışırsak ve hatta ıkınıp tansiyonumuzu bir miktar daha düşürürsek beyin kan akımı yeterli olmaz ve göz kararması, bayılır gibi olma meydana gelir. Bazı kişilerde refleks mekanizması (parasempatik sistem) da devreye girerek tansiyonu ve nabız hızını daha da düşürür. Ayakta durmaya çalışmaya devam edersek bayılma gerçekleşir.

Bayılma sonrasında, ciddi bir yapısal kalp hastalığı olmadığı sürece, kişi yatay pozisyonda olduğu ve vücudun karşı önlem sistemi olarak görev yapan sempatik sistem devreye girdiği için kan basıncı ve nabız hızı artar, beyin kan akımı artar ve kişi genellikle kısa süre içinde kendine gelir. Bu durumda kendimizi ayağa kalkmak için zorlamamalı ve mümkünse tam iyileşme sağlanana kadar yatay ya da en azından oturur pozisyonda kalmalıyız.

Refleks veya vazovagal senkop olarak adlandırılan bu durum genellikle hayatı tehdit etmez ancak tuvalet gibi sert yüzeyli bir yerde düşmek travma riski yaratır. Önlem alınması ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

Senkop Durumunda Ne Yapılır?

Senkop durumunda ne yapılacağı senkopun nedenine bağlıdır. Kontrol edilmesi gereken ilk şey bayılma sırasında solunumun varlığıdır. Kişinin nefes alıp almadığı kontrol edilir. Nabız kontrol edilir. Nabzın olup olmadığına, varsa düşük olup olmadığına bakılır. Eğer neden refleks senkop (vazovagal) ise kişinin 1-2 dakika içinde kendine gelmesi beklenir. Bilinci yerine geldikten sonra mümkünse 10-15 dakika yatar pozisyonda kalmalıdır. Yatar pozisyonda kalmak mümkün değilse bir süre oturur pozisyonda kalmalıdır. Kişi birkaç dakika içinde kendine gelmezse hemen acil yardım çağırılmalıdır.

İlaçlar Senkop Yapar mı?

Kalp atış hızını düşüren, tansiyonu düşüren veya idrar söktürücü ilaçların kullanımı bazen bayılmaya neden olabilir. Bayılmanın diğer nedenleri düşük kan şekeri, kanda düşük oksijen, alkol alımı, yasadışı uyuşturucular da bayılmaya neden olabilir.

Referans: Syncope

Güncelleme: 8 Mart 2024