Kalp kapak hastalığı, kalpteki kapakların (mitral, aortik vb.) daralması, yetersiz kapanması veya fonksiyon bozukluğu sonucu kan akışının engellenmesi veya geri kaçmasıdır. Kalp yetmezliği, ritim bozuklukları veya felç riskini artırdığı için önemlidir. Başlıca nedenleri doğuştan anomaliler, romatizmal ateş, yaşlanmaya bağlı kapak sertleşmesi (kalsifikasyon) veya enfeksiyonlardır (endokardit). Tedavide ilaçlarla şikayetler hafifletilir (idrar söktürücü, kan sulandırıcı); ciddi vakalarda kapak tamiri, mekanik/biyolojik kapak değişimi (ameliyat) veya TAVI gibi girişimsel yöntemler uygulanır. Erken teşhis ve nedene yönelik müdahale kritiktir.
Kalp Kapak Hastalığı Nedir?
Kalp kapak hastalığı, kalpteki kapakçıkların hasar görmesi veya işlevlerini düzgün yerine getirememesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık problemidir. Kapakların tam açılmaması (darlık) veya tam kapanmaması (yetersizlik), kan akışını engelleyerek kalpte aşırı yüklenmeye neden olabilir. Doğuştan gelen kapak sorunları, yaşlanma, enfeksiyonlar ve kalp krizi gibi faktörler kapak hastalıklarının başlıca nedenleridir.
Kalp Kapak Hastalıkları Nelerdir?
Kalp kapak hastalıkları genellikle iki ana kategoride incelenir:
- Kapak Darlığı (Stenoz): Kapakçığın açılmasının zorlaşması sonucu kanın geçişi kısıtlanır.
- Kapak Yetersizliği (Regürjitasyon): Kapakçık düzgün kapanmaz ve kanın geri kaçmasına yol açar.
Bunlar, mitral kapak, aort kapak ve triküspit kapak gibi farklı kapakları etkileyebilir.
Mitral Kapak Hastalığı
Mitral kapak, sol atriyum ve sol ventrikül arasındaki kan akışını kontrol eder. Mitral kapak hastalığı, genellikle iki şekilde görülür:
- Mitral Kapak Darlığı: Kapak daralır ve kanın sol atriyumdan sol ventriküle geçişini zorlaştırır. Bu durum, kalpte aşırı basınca ve sıvı birikimine neden olabilir.
- Mitral Kapak Yetersizliği (Mitral Regürjitasyon): Kapak düzgün kapanmaz ve kan geri kaçar, bu da kalbin etkinliğini düşürür.
Aort Kapak Hastalığı
Aort kapak, sol ventrikül ile aort arasındaki kan akışını kontrol eder. Aort kapak hastalığı da iki ana şekilde görülür:
- Aort Kapak Darlığı: Aort kapak daralır ve kanın kalpten vücuda pompalanmasını engeller. Bu durum, kalbin oksijen ihtiyacını karşılamakta zorlanmasına yol açabilir.
- Aort Kapak Yetersizliği (Aort Regürjitasyonu): Aort kapak düzgün kapanmaz, bu da kanın geri kaçmasına ve kalbin daha fazla çalışmasına neden olur.
Triküspit Kapak Hastalığı
Triküspit kapak, sağ atriyum ile sağ ventrikül arasındaki kan akışını düzenler. Triküspit kapak hastalıkları daha az yaygın olsa da önemli sorunlara yol açabilir.
- Triküspit Kapak Darlığı: Sağ atriyumdan sağ ventriküle kan akışını zorlaştırır, bu da sıvı birikmesine neden olabilir.
- Triküspit Kapak Yetersizliği (Regürjitasyon): Triküspit kapak düzgün kapanmaz ve kanın geri kaçmasına yol açar, bu da sağ kalp yetmezliğine yol açabilir.
Pulmoner Kapak Hastalığı
Pulmoner kapak, sağ ventrikül ile pulmoner arter arasındaki kan akışını kontrol eder. Pulmoner kapak hastalıkları nadirdir, ancak yine de ciddi problemlere neden olabilir.
- Pulmoner Kapak Darlığı: Pulmoner arterde kanın akışını engeller, bu da sağ kalp üzerinde aşırı baskıya yol açar.
- Pulmoner Kapak Yetersizliği: Pulmoner kapak düzgün kapanmaz, bu da kanın geri kaçmasına neden olabilir.
Mitral Kapak Prolapsusu
Mitral Kapak Prolapsusu, mitral kapakçığın normalden daha fazla hareket etmesi veya sarkması durumudur. Bu durum, kalbin sol atriyum ve sol ventrikül arasındaki kan akışını kontrol eden mitral kapakçığın düzgün kapanmamasına neden olabilir. Mitral kapak, kalbin sol ventrikülüne kan pompalarken kapanarak geri akışı engeller. MVP durumunda ise kapakçık düzgün kapanmayabilir ve kanın geri kaçmasına yol açabilir.
Kalp Kapak Hastalığı Belirtileri
Kalp kapak hastalığı belirtileri, genellikle nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi ve bacaklarda şişlik gibi sorunlarla kendini gösterir. Hastalar, fiziksel aktiviteler sırasında nefes almakta zorlanabilir veya çarpıntı hissedebilir. Ayrıca, bazı hastalar zaman zaman bayılma hissi veya hızlı kilo alımı gibi belirtiler de gösterebilir. İleri evrelerde kalp yetmezliği gelişebilir.
Kalp Kapak Hastalığı Nedenleri
Kalp kapak hastalığı, genellikle doğuştan gelen kapak anormallikleri, yaşlanmaya bağlı dejenerasyon, enfeksiyonlar (örneğin, romatizmal ateş veya endokardit), yüksek tansiyon ve kalp krizi gibi nedenlerle ortaya çıkar. Kapakların düzgün açılıp kapanamaması sonucu kan akışı bozulur ve kalpte fazla yük oluşur. Aort ve mitral kapaklar bu hastalıktan en sık etkilenen bölgeler arasındadır. Ayrıca bağ dokusu hastalıkları ve bazı genetik faktörler de kapak hastalığına zemin hazırlayabilir.
Kalp Kapak Hastalığı Tanısı
Kalp kapak hastalığının tanısı genellikle hastanın semptomları ve fizik muayene bulgularına dayanarak başlar. Doktor, stetoskop ile kalpte üfürüm (anormal kalp sesi) dinleyebilir. Ayrıca, ekokardiyografi, EKG, röntgen ve bazen kalp kateterizasyonu gibi testler yapılabilir. Ekokardiyografi, kapakçıkların durumu hakkında ayrıntılı bilgi verir ve tedaviye yön verir.
Kalp Kapak Hastalığı Tedavisi
Tedavi, hastalığın türüne ve şiddetine göre değişir. Hafif vakalarda ilaç tedavisiyle (diüretikler, ACE inhibitörleri, beta blokerler vb.) semptomlar kontrol altına alınabilir. Bu ilaçlar genellikle kan pıhtılaşmasını önlemek, kalp yükünü azaltmak veya ritim bozukluklarını düzeltmek için kullanılır. Daha ileri durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu müdahaleler arasında kapak onarımı veya kapak değiştirilmesi (biyolojik veya mekanik kapaklarla) bulunur. Ayrıca minimal invaziv yöntemler, özellikle Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu (TAVI) gibi işlemler, ameliyat riski yüksek hastalar için etkili bir alternatiftir.
Kalp Kapak Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen kalp kapak hastalıkları, kalbin normal işlevini bozarak kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, pıhtı oluşumu ve ani kalp durması gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Kapakçıkların ciddi şekilde hasar görmesi durumunda kalp kası zayıflar ve kalp fonksiyonları ciddi şekilde bozulur.
Kalp Kapak Hastalığı Önlenebilir Mi?
Kalp kapak hastalıkları genellikle genetik veya doğuştan gelen faktörlerden kaynaklanabildiği için tüm vakalar önlenemez. Ancak, sağlıklı yaşam tarzı, düzenli kalp kontrolleri, hipertansiyon ve diyabet gibi durumların yönetilmesi, enfeksiyonlardan korunma (özellikle enfektif endokardit riskine karşı) gibi önlemler, hastalığın gelişmesini engellemeye yardımcı olabilir. Erken teşhis ve tedavi de komplikasyonları önlemede önemlidir.
Referans: Heart valve diseases
