Kalp Kapak Hastalıkları

Kalp kapak hastalıkları, kalbin kanı doğru yönde iletmesini sağlayan kapakların daralması veya tam kapanamaması sonucunda gelişir. Kapaklar tam açılmazsa kalp yeterince kan ileri taşıyamaz (darlık); tam kapanmazsa kan geriye kaçar (yetmezlik) ve kalbin yükü artar. Bu durum zamanla nefes darlığı, ritim bozukluğu, çarpıntı ve kalp yetmezliği gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Erken teşhis ve doğru tedaviyle çoğu kişi normal yaşamına dönebilir.

Kalp Kapak Hastalığı Nedir?

Kalp kapak hastalığı, aort, mitral, triküspit veya pulmoner kapaklardan birinin yapısal veya fonksiyonel bozukluğa uğramasıdır. Kapak daraldığında kanın geçişi zorlaşır; kapak kaçırdığında yani tam kapanamadığında ise kan geriye doğru akar. Kalp bu durumun telafisi için daha fazla çalışır. Hastalık yıllar içinde sessiz ilerleyebilir veya aniden belirti verebilir. Özellikle aort kapak darlığı ve mitral kapak yetmezliği (kaçağı) en sık görülen kapak sorunlarıdır.

Kalp Kapak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Kalp kapak hastalıklarının belirtileri, kapaktaki bozukluğun derecesine göre değişir. Nefes darlığı en sık görülen şikâyettir ve genellikle merdiven çıkarken, yürürken veya efor sırasında ortaya çıkar. Çarpıntı, göğüste basınç hissi, kolay yorulma ve bayılma hissi görülebilir. İleri evrelerde ayak bileklerinde şişlik gelişir ve gece nefes darlığı artabilir. Bazı hastalarda ritim bozukluğu nedeniyle düzensiz kalp atışı hissedilir. Hastalık yavaş ilerlediği için belirtiler başlangıçta fark edilmeyebilir.

Kalp Kapak Hastalığı Neden Olur?

Kapak hastalıkları çoğu zaman yaşa bağlı yıpranma sonucu ortaya çıkar. Özellikle aort kapağı zamanla kireçlenir ve sertleşir. Doğuştan kapak yapısı bozuk olan kişilerde hastalık daha genç yaşlarda gelişebilir. Romatizmal kalp hastalığı geçmişi olanlarda kapaklar zarar gördüğü için yıllar sonra darlık veya yetmezlik oluşabilir. Yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve enfeksiyonlar da kapak yapısını bozabilir. İlerleyen yaş, diyabet, böbrek hastalıkları ve genetik etkenler riski artırır.

Kalp Kapak Hastalığı Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?

Kapak hastalıkları tedavi edilmezse kalp giderek zorlanır. Zamanla kalbin pompa gücü azalır ve kalp yetmezliği gelişebilir. Atriyal fibrilasyon gibi ritim bozuklukları sık görülür ve pıhtı oluşma riskini artırır. İleri darlıklarda bayılma ve göğüs ağrısı meydana gelebilir. Ciddi aort darlığı tedavi edilmezse ani ölüm riski taşır. Mitral kapak hastalıklarında akciğer basıncı yükselir ve nefes darlığı daha belirgin hâle gelir. Bu nedenle erken takip ve doğru tedavi hayati önem taşır.

Kalp Kapak Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Tanı süreci hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve fizik muayene ile başlar. Doktorunuz muayene sırasında kapak hastalıklarına özgü üfürüm duyabilir. Ekokardiyografi tanının temelini oluşturur; kapakların hareketi, darlığın derecesi ve kaçağın miktarı net şekilde görüntülenir. Kan testleri, göğüs röntgeni ve EKG ek bilgileri sağlar. Bazı hastalarda kapak basınçlarını daha ayrıntılı değerlendirmek için kalp kateterizasyonu yapılabilir.

Kalp Kapak Hastalıklarının Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Kalp kapak hastalıklarının tedavisi üç temel yaklaşımdan oluşur: yaşam tarzı düzenlemeleri, ilaç tedavisi ve gerektiğinde girişimsel işlemler (kapak onarımı veya kapak değişimi). Tedavinin amacı kapağın yarattığı baskıyı azaltmak, kalbin pompa gücünü korumak ve kalp yetmezliği veya ritim bozukluğu gibi ciddi komplikasyonları önlemektir. Hastalığın türüne ve şiddetine göre doktorunuz bu yöntemlerden birini veya birkaçını birlikte uygulayabilir.

Yaşam tarzı düzenlemeleri tedavinin temelini oluşturur. Tansiyonun kontrol altında tutulması, tuzun azaltılması, düzenli yürüyüş ve sigaranın bırakılması kalbin yükünü hafifletir. Kalp kapak hastalığında ağır efordan kaçınmak ve şikâyetlerde artış olduğunda dinlenmek önemlidir.

İlaç tedavisi kapak hastalığını doğrudan düzeltmez ancak kalbin yükünü azaltarak nefes darlığı, çarpıntı ve şişlik gibi belirtileri kontrol eder. İdrar söktürücü ilaçlar fazla sıvıyı azaltır, tansiyon ilaçları kalbin daha rahat çalışmasını sağlar. Ritim bozukluğu geliştiyse kalp hızını düzenleyen veya pıhtı riskini azaltan ilaçlar kullanılabilir.

Girişimsel tedaviler, kapak ciddi şekilde bozulduğunda devreye girer. Kapak onarımı, bozulmuş kapağın tamir edilip kendi dokusuyla çalışmasının sağlanmasıdır; mümkün olduğunda ilk tercih budur. Kapak değişimi ise kapağın tamamen çıkarılıp yerine mekanik veya biyolojik yeni bir kapak takılması işlemidir. Aort kapağı darlığında cerrahi için uygun olmayan hastalarda TAVI yöntemi uygulanabilir; bu işlemde yeni kapak kasık damarından girilerek bir kateter yardımıyla yerine yerleştirilir ve göğüs açılmaz.

Kalp Kapak Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen kapak hastalıklarında kalp giderek zorlanır ve uzun vadede kalp yetmezliği gelişir. Nefes darlığı, yorgunluk ve çabuk yorulma giderek artar. Ritmin bozulması pıhtı riskini yükseltir. Aort darlığı gibi bazı hastalıklarda ani ölüm riski bulunmaktadır. Mitral yetmezlik ilerlediğinde akciğer basıncı artar ve hastanın günlük yaşamı belirgin şekilde kısıtlanır. Bu nedenle düzenli takip ve zamanında yapılan girişimsel tedaviler hayati önem taşır.

Kalp Kapak Hastalığı Nasıl Önlenir?

Kalp kapak hastalıklarının bir kısmı doğuştan olduğundan tamamen önlenemeyebilir, ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak mümkündür. Tansiyonun kontrol altında tutulması, sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz kalp üzerindeki yükü azaltır. Diş sağlığına dikkat etmek ve enfeksiyonları geciktirmeden tedavi ettirmek özellikle kapak hastalığı olan kişilerde büyük önem taşır. Romatizmal ateş öyküsü olanlarda enfeksiyonlardan korunmak ileride kapak sorunlarını azaltabilir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma hissi veya ayak bileklerinde şişlik gibi şikâyetler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Daha önce tanı konmuş bir kapak hastalığınız varsa, belirtilerde artış veya yeni bir ritim bozukluğu gelişmesi durumunda doktor kontrolü geciktirilmemelidir. Özellikle ani nefes darlığı ve göğüs ağrısı acil değerlendirme gerektirir.

Sonuç

Kalp kapak hastalıkları erken tanı ve doğru tedaviyle çoğu zaman başarılı bir şekilde yönetilebilir. Düzenli takipler, ilaçların aksatılmaması ve uygun yaşam tarzı kalp fonksiyonlarını korur. Girişimsel tedaviler hastalığın ilerlediği durumlarda güçlü bir çözüm sunar ve hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde artırır. Kalp kapak hastalığı olduğunu biliyorsanız şikayetleri hafife almamalı ve doktor önerilerine düzenli şekilde uymalısınız.

Bu yazılarıda okuyabilirsiniz.

Aort kapak hastalığı nedir

Mitral kapak hastalığı nedir

Referans: Heart valve diseases