Kalp Kapak Hastalıkları Nelerdir? Belirtileri ve Tedavisi

Kalp kapak hastalıkları, kalp kapaklarının normal işlevlerini yerine getirememesi durumudur. Bu durum, kapakların tam olarak açılamaması (darlık) veya tam olarak kapanamaması (yetersizlik) şeklinde ortaya çıkabilir. Kapak hastalıkları, kalpteki normal kan akışını bozarak, kalbin daha fazla çalışmasına ve zamanla kalp yetmezliğine neden olabilir.

Kalp Kapağı Nedir?

Kalp kapakları, kalbin odacıkları arasında ve büyük damarların çıkışında bulunan, kanın tek yönde akışını sağlayan özelleşmiş yapılardır. Bu kapaklar, vücutta kanın doğru yönde ilerlemesini sağlar ve geri kaçışını önler. Her sağlıklı kapak, kalp atışı sırasında tam olarak açılıp kapanarak görevini yerine getirir.

Kalbimizde Hangi Kapaklar Bulunur?

Kalbimizde dört ana kapak bulunur:

• Mitral Kapak (İki Yapraklı Kapak): Sol kulakçık ile sol karıncık arasında bulunur. İki yaprakçıktan oluşur ve oksijenli kanın sol kulakçıktan sol karıncığa geçişini sağlar.
• Triküspit Kapak (Üç Yapraklı Kapak): Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında yer alır. Üç yaprakçıktan oluşur ve oksijenden fakir kanın sağ kulakçıktan sağ karıncığa geçişini düzenler.
• Aort Kapağı: Sol karıncık ile aort damarı arasında bulunur. Üç yaprakçıktan oluşur ve oksijenli kanın vücuda pompalanmasını sağlar.
• Pulmoner Kapak: Sağ karıncık ile pulmoner arter arasında yer alır. Üç yaprakçıktan oluşur ve oksijenden fakir kanın akciğerlere gönderilmesini sağlar.

Kalp Kapak Hastalığı Nedir?

Kalp kapak hastalığı, kalpteki kapakçıkların tam açılmaması, tam kapanmaması veya yapısal olarak bozulması sonucu kan akışının bozulmasına yol açan bir durumdur. Bu hastalık, kalbin daha fazla çalışmasına neden olarak zamanla kalp yetmezliğine sebep olabilir.

Kalp Kapak Hastalıkları Nelerdir?

Kalp kapak hastalıkları temel olarak iki ana grupta incelenir:

• Kapak Darlığı (Stenoz): Kapağın tam olarak açılamaması sonucu kanın geçişinin zorlaşmasıdır. Bu durumda kalp, kanı ilerletebilmek için daha fazla güç harcamak zorunda kalır. En sık görülen tipi aort kapak darlığıdır.
• Kapak Yetersizliği (Regürjitasyon): Kapağın tam olarak kapanamaması sonucu kanın geriye kaçmasıdır. Bu durumda kalp, geri kaçan kanı tekrar pompalamak zorunda kalarak fazladan iş yükü altına girer. Mitral kapak yetersizliği en sık görülen formudur.

Bu darlık ve yetersizlik, mitral, aort, triküspit ve pulmoner kapakları etkileyebilir.

Mitral Kapak Hastalığı Nedir?

Mitral kapak, kalbin sol atriyumu ile sol ventrikülü arasında yer alır ve kan akışını yönlendiren önemli bir yapıdır. Mitral kapak hastalığı, kapağın daralması veya tam kapanmaması nedeniyle kan dolaşımında sorunlara yol açar. En yaygın mitral kapak hastalıkları şunlardır:

• Mitral Kapak Darlığı: Kapak daraldığında, kanın sol atriyumdan sol ventriküle geçişi zorlaşır. Bu durum kalpte basınç artışına ve akciğerlerde sıvı birikimine neden olabilir.
• Mitral Kapak Yetersizliği: Kapak tam kapanmadığında, kan geriye kaçar ve kalbin pompalama gücü azalır. Zamanla kalp büyüyebilir ve kalp yetmezliği gelişebilir.

Aort Kapak Hastalığı Nedir?

Aort kapak, kalpten çıkan ana atardamar olan aort ile sol ventrikül arasında bulunur ve kanın tek yönlü akmasını sağlar. Aort kapak hastalıkları genellikle iki şekilde görülür:

• Aort Kapak Darlığı: Kapak daralır ve kanın vücuda pompalanmasını zorlaştırır. Kalp bu engeli aşmak için daha fazla çalışır, bu da göğüs ağrısı, nefes darlığı ve bayılma gibi belirtilere yol açabilir.
• Aort Kapak Yetersizliği: Aort kapak tam kapanmadığında, kan geri kaçar ve sol ventrikülde hacim yükü oluşur. Bu durum, zamanla kalp yetmezliğine sebep olabilir.

Triküspit Kapak Hastalığı

Triküspit kapak, sağ atriyum ile sağ ventrikül arasındaki kan akışını düzenler. Triküspit kapak hastalıkları daha az yaygın olsa da önemli sorunlara yol açabilir.

• Triküspit Kapak Darlığı: Kapak daralırsa, kanın sağ atriyumdan sağ ventriküle geçişi zorlaşır. Bu durum vücutta sıvı birikmesine ve bacaklarda şişlik gibi belirtilere yol açabilir.
• Triküspit Kapak Yetersizliği: Kapak tam kapanmadığında, kan geriye kaçar ve sağ kalp yetmezliği riski artar.

Pulmoner Kapak Hastalığı Nedir?

Pulmoner kapak, sağ ventrikülden akciğerlere giden kan akışını kontrol eder. Pulmoner kapak hastalıkları nadirdir ve genellikle doğuştan gelen kalp hastalıklarıyla ilişkilidir.

• Pulmoner Kapak Darlığı: Kapaktaki daralma, sağ ventrikülün daha fazla çalışmasına neden olur. Bu durum zamanla kalp kasının kalınlaşmasına yol açabilir.
• Pulmoner Kapak Yetersizliği: Pulmoner kapak tam kapanmadığında, kan geri kaçar ve sağ ventrikülde hacim yükü oluşturur.

Mitral Kapak Prolapsusu (MVP) Nedir?

Mitral kapak prolapsusu, mitral kapağın sol atriyuma doğru sarkmasıyla karakterize bir durumdur. Hafif vakalarda genellikle belirti vermez, ancak bazı hastalarda çarpıntı, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi şikayetlere yol açabilir. Mitral kapak tam kapanmadığında, mitral yetersizliği gelişebilir ve kan geri kaçar.

Kalp Kapak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Kalp kapak hastalığı belirtileri, genellikle nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi ve bacaklarda şişlik gibi sorunlarla kendini gösterir. Hastalar, fiziksel aktiviteler sırasında nefes almakta zorlanabilir veya çarpıntı hissedebilir. Ayrıca, bazı hastalar zaman zaman bayılma hissi veya hızlı kilo alımı gibi belirtiler de gösterebilir. İleri evrelerde kalp yetmezliği gelişebilir.

Kalp Kapak Hastalığı Neden Olur?

Kalp kapak hastalığı, genellikle doğuştan gelen kapak anormallikleri, yaşlanmaya bağlı dejenerasyon, enfeksiyonlar (örneğin, romatizmal ateş veya endokardit), yüksek tansiyon ve kalp krizi gibi nedenlerle ortaya çıkar. Kapakların düzgün açılıp kapanamaması sonucu kan akışı bozulur ve kalpte fazla yük oluşur. Aort ve mitral kapaklar bu hastalıktan en sık etkilenen kapaklardır. Ayrıca bağ dokusu hastalıkları ve bazı genetik faktörler de kapak hastalığına zemin hazırlayabilir.

Kalp Kapak Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Kalp kapak hastalığının tanısı genellikle hastanın semptomları ve fizik muayene bulgularına dayanarak başlar. Doktor, stetoskop ile kalpte üfürüm (anormal kalp sesi) dinleyebilir. Ayrıca, ekokardiyografi, EKG, röntgen ve bazen kalp kateterizasyonu gibi testler yapılabilir. Ekokardiyografi, kapakçıkların durumu hakkında ayrıntılı bilgi verir ve tedaviye yön verir.

Kalp Kapak Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi, hastalığın türüne ve şiddetine göre değişir. Hafif vakalarda ilaç tedavisiyle (diüretikler, ACE inhibitörleri, beta blokerler vb.) semptomlar kontrol altına alınabilir. Bu ilaçlar genellikle kan pıhtılaşmasını önlemek, kalp yükünü azaltmak veya ritim bozukluklarını düzeltmek için kullanılır. Daha ileri durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu müdahaleler arasında kapak onarımı veya kapak değiştirilmesi (biyolojik veya mekanik kapaklarla) bulunur. Ayrıca minimal invaziv yöntemler, özellikle Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu (TAVI) gibi işlemler, ameliyat riski yüksek hastalar için etkili bir alternatiftir.

Kalp Kapak Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen kalp kapak hastalıkları, kalbin normal işlevini bozarak kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, pıhtı oluşumu ve ani kalp durması gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Kapakçıkların ciddi şekilde hasar görmesi durumunda kalp kası zayıflar ve kalp fonksiyonları ciddi şekilde bozulur.

Kalp Kapak Hastalığı Önlenebilir Mi?

Kalp kapak hastalıkları genellikle genetik veya doğuştan gelen faktörlerden kaynaklanabildiği için tüm vakalar önlenemez. Ancak, sağlıklı yaşam tarzı, düzenli kalp kontrolleri, hipertansiyon ve diyabet gibi durumların yönetilmesi, enfeksiyonlardan korunma (özellikle enfektif endokardit riskine karşı) gibi önlemler, hastalığın gelişmesini engellemeye yardımcı olabilir. Erken teşhis ve tedavi de komplikasyonları önlemede önemlidir.

Referans: Heart valve diseases