Ventriküler Fibrilasyon Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Ventriküler fibrilasyon kalbin alt odacıklarında görülen en tehlikeli ritim bozukluğudur ve ani kalp ölümünün başlıca nedenidir. Bu durumda kalp kasılmak yerine titrer ve vücuda kan pompalayamaz, kişi anında bilincini kaybeder. Ventriküler fibrilasyon dakikalar içinde ölümle sonuçlanabilir ancak hızlı defibrilasyon ile hayat kurtarılabilir. Kalp hastalığı olan kişilerde (kalp krizi geçirmiş veya kalp kası hastalığı olanlar) daha sık görülür ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Ventriküler Fibrilasyon Nedir?

Ventriküler fibrilasyon (VF) kalbin alt odacıklarında (ventrikül) görülen kaotik elektriksel aktivitedir. Normal kalp ritminde ventriküller düzenli kasılır ve vücuda kan pompalar. Ventriküler fibrilasyonda ventriküller düzensiz titreşir ve kan pompalama durur. Ventriküler fibrilasyon, VF veya VFib olarak da adlandırılır.

Ventriküler fibrilasyon ani kalp ölümünün en yaygın nedenidir. Kalp durması vakalarının yaklaşık %75’inde ventriküler fibrilasyon görülür. Bu durum tüm yaş gruplarında olabilir ancak kalp hastalığı olanlarda risk daha yüksektir.

Ventriküler fibrilasyon kendiliğinden düzelmez ve acil müdahale gerektirir. Tedavi edilmezse birkaç dakika içinde geri dönüşümsüz beyin hasarı ve ölüm gelişir. Hızlı defibrilasyon ile normal kalp ritmi geri kazandırılabilir.

Ventriküler Fibrilasyon Belirtileri Nelerdir?

Ventriküler fibrilasyon ani başlar ve dramatik belirtiler gösterir. Kişi anında bilincini kaybeder ve yere düşer. Nefes almaz veya agonal solunum yapar. Agonal solunum hırıltılı veya zor nefes alma olarak tanımlanabilir. Nabız alınamaz ve kalp sesleri duyulmaz.

Ventriküler fibrilasyondan önce bazen uyarı belirtileri görülebilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı ve baş dönmesi yaşanabilir. Kalp çarpıntısı ve huzursuzluk hissi de eşlik edebilir.

Ventriküler fibrilasyon sırasında kişi tepkisizdir ve uyaranlara yanıt vermez. Cilt rengi soluk veya morarır. Vücut kasılmaları görülebilir.

Ventriküler fibrilasyon belirtileri:

• Ani bilinç kaybı
• Nabız alınamama
• Nefes alamama
• Tepkisizlik
• Soluk veya mavi renk alma
• Vücut kasılmaları
• Göğüs ağrısı (öncesinde)
• Kalp çarpıntısı (öncesinde)

Ventriküler Fibrilasyon Neden Olur?

Koroner arter hastalığı ventriküler fibrilasyonun en yaygın nedenidir. Kalp krizinde kalp kasının bir bölümü hasar görür ve elektriksel düzensizlik başlar. Kalp krizi geçirmiş kişilerde risk yüksektir.

Kalp yetersizliği ventriküler fibrilasyon riskini artırır. Zayıflamış kalp kası düzensiz elektriksel aktiviteye yatkındır. Kalp kapak hastalıkları ve kalp kası hastalıkları da VF’yi tetikleyebilir.

Elektrolit dengesizlikleri ventriküler fibrilasyona neden olabilir. Potasyum, magnezyum ve kalsiyum eksikliği kalp ritmini bozar. Böbrek hastalığı ve dehidratasyon (susuz kalma, su kaybı) elektrolit düzensizliği yaratır.

İlaç zehirlenmeleri ve elektrik çarpması da ventriküler fibrilasyon başlatabilir. Aşırı dozda kalp ilaçları, antidepresan ilaçlar ve uyuşturucu maddeler tehlikeli olabilir.

Ventriküler fibrilasyon nedenleri:

• Koroner arter hastalığı ve akut miyokard enfarktüsü (kalp krizi)
• Kardiyomiyopatiler (kalp kası hastalıkları)
• Kalp yetmezliği
• Elektrolit bozuklukları (potasyum, magnezyum, kalsiyum dengesizlikleri)
• İlaç toksisitesi veya yan etkileri (bazı antiaritmikler, antidepresanlar)
• Brugada sendromu gibi kalıtsal aritmi sendromları
• Ağır fiziksel zorlama (özellikle altta yatan kalp hastalığı varsa)
• Elektrik çarpması
• Kalp ameliyatı sonrası dönem
• Aşırı alkol veya kafein tüketimi
• Uyuşturucu madde kullanımı (özellikle kokain, amfetaminler)
• Ciddi travma

Ventriküler Fibrilasyon Tanısı Nasıl Konur?

Ventriküler fibrilasyon tanısı acil durumda hızla konulmalıdır. Nabız yokluğu ve bilinç kaybı varlığında ventriküler fibrilasyon düşünülür. EKG ile kesin tanı konulur.

EKG (elektrokardiyografi) ventriküler fibrilasyonu gösterir. EKG’de düzensiz, kaotik dalgalar görülür ve normal kalp ritmi yoktur. Acil servislerde ve ambulanslarda taşınabilir EKG cihazları kullanılır.

Ventriküler fibrilasyon durdurulduktan sonra altta yatan neden araştırılır. Koroner anjiyografi kalp damarlarını gösterir ve tıkanıklıkları tespit eder. Ekokardiografi kalp kasının durumunu değerlendirir.

Kan tahlilleri elektrolit seviyelerini ve kalp enzimlerini kontrol eder. Troponin testi kalp krizi tanısında kullanılır. Böbrek fonksiyonları ve kan şekeri de ölçülür.

Ventriküler fibrilasyon tanı yöntemleri:

• EKG monitörizasyonu
• Nabız kontrolü
• Koroner anjiyografi
• Ekokardiografi
• Kan tahlilleri (troponin, elektrolite)

Ventriküler Fibrilasyon Tedavisi Nasıl Yapılır?

Ventriküler fibrilasyon tedavisi acil defibrilasyon ile başlar. Her dakika gecikme hayatta kalma şansını %10 azaltır. Erken defibrilasyon ve uygun kalp masajı hayat kurtarır.

Hastane sonrası tedavi altta yatan nedene yöneliktir. Kalp krizi varsa anjiyoplasti yapılır. İlaç tedavisi ve cihaz implantasyonu uzun dönem korunma sağlar.

Ventriküler fibrilasyon tedavi seçenekleri:

• Acil defibrilasyon
• Kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR)
• İleri yaşam desteği
• ICD (implante edilebilir kardioverter defibrilatör)
• Antiaritmik ilaçlar
• Koroner girişimler
• Elektrolit replasmanı

Acil Defibrilasyon

Defibrilasyon kalbe elektrik şoku vererek ventriküler fibrilasyonu durdurur. Defibrilatör kalbin elektriksel aktivitesini sıfırlayarak normal ritmin başlamasını sağlar. Şok ne kadar erken verilirse başarı şansı o kadar yüksektir.

Otomatik eksternal defibrilatör (AED) eğitimli herkesin kullanabileceği cihazdır. AED kalp ritmini analiz eder ve gerekirse şok verir. Kamu yerlerinde bulunan AED’ler hayat kurtarıcıdır.

Defibrilasyon öncesi ve sonrası kaliteli kalp masajı yapılmalıdır. Kalp masajı beyne kan akışını sürdürür ve defibrilasyonun etkinliğini artırır.

Kardiyopulmoner Resüsitasyon (CPR)

CPR kalp masajı ve suni solunum kombinasyonudur. Göğüs kafesinin alt yarısına sert ve hızlı basınç uygulanır. Dakikada 100-120 kez basınç yapılır.

Kalp masajı kalbin işlevini taklit eder ve vital organlara kan gönderir. Suni solunum akciğerlere oksijen verir. CPR defibrilasyon gelene kadar sürdürülmelidir.

CPR eğitimi herkesin alması gereken temel bir beceridir. Erken CPR ventriküler fibrilasyonda hayatta kalma şansını ikiye katlar.

ICD (İmplante Edilebilir Kardioverter Defibrilatör)

ICD ventriküler fibrilasyon riskine karşı koruma sağlayan cihazdır. Kalp içine yerleştirilen ICD sürekli kalp ritmini izler. Tehlikeli ritim algıladığında otomatik şok verir.

ICD göğüs kasının altına cerrahi olarak yerleştirilir. Telleri kalp kasına bağlanır ve pil ömrü 5-8 yıldır. Modern ICD’ler MR uyumludur ve günlük yaşamı kısıtlamaz.

ICD implantasyonu kalp yetersizliği ve geçirilmiş ventriküler fibrilasyon öyküsü olan hastalarda önerilir. Cihaz ani kalp ölümünü önler ve yaşam kalitesini artırır.

Antiaritmik İlaçlar

Antiaritmik ilaçlar ventriküler fibrilasyon nöbetlerini önler. Amiodaron, lidokain ve prokainamid gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar kalp kasının elektriksel özelliklerini değiştirir.

İlaç tedavisi genellikle ICD ile birlikte verilir. Tek başına ilaç tedavisi ani kalp ölümünü önlemede yetersizdir. İlaçlar nöbet sıklığını azaltır ve ICD şoklarını minimize eder.

Koroner Girişimler

Koroner arter tıkanıklığı varsa acil anjiyoplasti yapılır. Anjiyoplasti damar içine balon sokarak tıkanıklığı açma işlemidir. Stent damarda açıklığı koruyan metal örgüdür.

Kalp krizi sonrası ventriküler fibrilasyonda acil anjiyoplasti hayat kurtarıcıdır. İşlem kalp kasına kan akışını geri kazandırır ve elektriksel düzensizliği azaltır.

Baypas ameliyatı çok damar hastalığında tercih edilebilir. Ameliyat tıkalı damarlara alternatif yollar oluşturur ve kalp kasını besler.

Ventriküler Fibrilasyon Önlenebilir mi?

Kalp sağlığını korumak ventriküler fibrilasyon riskini azaltır. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve sigara içmemek önemlidir. Tansiyon ve kolesterol kontrolü gereklidir.

Risk faktörlerini kontrol etmek kritiktir. Diyabet tedavisi, kilo kontrolü ve stres yönetimi faydalıdır. Düzenli doktor kontrolü ve ilaçların düzenli kullanımı şarttır.

ICD implantasyonu yüksek riskli hastalarda önerilir. Kalp yetersizliği tedavisi ve koroner arter hastalığı kontrolü önemlidir. Elektrolit dengesini korumak gereklidir.

Ailede ani kalp ölümü öyküsü varsa genetik danışmanlık alınmalıdır. Kalıtsal kalp hastalıkları erken yaşta tespit edilebilir ve önlemler alınabilir.

VT ve VF arasındaki fark nedir?

Her ikisi de ventriküllerden kaynaklanan ritim bozukluklarıdır. Ventriküler taşikardi, düzenli ancak hızlı ventriküler atımların olduğu, bazı hastalarda kısa süreli tolere edilebilen bir aritmidir. Ventriküler fibrilasyon ise tamamen düzensiz, organize olmayan ve etkisiz kasılmaların olduğu, yaşamı dakikalar içinde tehdit eden bir tablodur. Klinik olarak ventriküler fibrilasyon çok daha acil müdahale gerektirir.

Ne Zaman Acil Servise Başvurmalısınız?

Bilinç kaybı, nabız yokluğu ve nefes alamama durumunda derhal 112’yi arayın. Ventriküler fibrilasyon şüphesinde hiç vakit kaybetmeyın. CPR başlatın ve defibrilatör arayın.

Şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı ve bayılma hissi ciddi uyarı işaretleridir. Kalp çarpıntısı ile birlikte göğüs ağrısı varsa acil servise gidin.

AED bulunan yerlerde cihazı hemen kullanın. Ambulans gelene kadar CPR’a devam edin. Her dakika hayati önem taşır ve gecikme ölümcül olabilir.

Kalp hastalığı olan kişiler belirtileri ciddiye almalıdır. Üst üste ICD şoku aldıysanız mutlaka hastaneye başvurun. Düzenli kontroller ve ilaç uyumu hayat kurtarır.

Referans: Ventricular Fibrillation (VFib)