Supraventriküler Taşikardi (SVT) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Supraventriküler Taşikardi (SVT), kalp atışlarının aniden hızlandığı ve yine aniden normale döndüğü bir ritim bozukluğudur. Normalde dakikada 60-100 arasında atan kalp, SVT atağı sırasında 150-250 atıma çıkabilir. Ataklar genellikle birkaç dakika ile birkaç saat sürebilir. Çoğu zaman kendiliğinden sonlanır. Ancak bazen uzun sürebilir ve durmazsa hastanede ilaçla normale döndürülmesi gerekebilir. Başka bir kalp hastalığınız yoksa yaşamı tehdit eden ciddi bir durum değildir. Sık tekrarlayan ataklar yaşam kalitenizi etkileyebilir. Özellikle ablasyon tedavisi ile yüksek başarı oranıyla SVT’den tamamen kurtulmak mümkündür.

Supraventriküler Taşikardi Nedir?

Supraventriküler taşikardi (SVT), kalbin kulakçıklarından veya kulakçık ile karıncık arasındaki bölgelerden kaynaklanan, aniden başlayan hızlı kalp ritimleridir. Genellikle kalbin elektriksel sistemindeki fazladan yollar nedeniyle oluşur. Nabzınız bir anda 150-250 atıma kadar yükselebilir. SVT, genç erişkinlerde sık görülür ve çoğu zaman yapısal kalp hastalığı olmadan da ortaya çıkabilir.

“Supraventriküler” kelimesi, kalbin alt odacıkları olan karıncıkların (ventriküllerin) üstündeki bölgeleri ifade eder. Üst odacıklar ise atriyumlar, yani kulakçıklardır. “Taşikardi” terimi, kalbin normalden hızlı atmasını tanımlar.

SVT sırasında kalbinizin elektriksel sinyallerinde kısa devre oluşur. Bu durum kalp kasınızın normalden çok daha hızlı atmasına neden olur. Kalp bu kadar hızlı attığında, odacıklar kan ile tam olarak dolmaya vakit bulamayabilir ve vücudunuza gönderilen kan miktarı azalabilir.

Supraventriküler Taşikardi Türleri Nelerdir?

SVT’nin üç ana türü bulunmaktadır:

Atriyoventriküler Nodal Reentrant Taşikardi (AVNRT)

AVNRT, kalbinizdeki AV düğüm içinde yer alan iki farklı elektriksel yoldan kaynaklanan, ani başlayan ve ani sona eren bir çarpıntı türüdür. Nabzınız genellikle 140-240 aralığında yükselir ve çarpıntı birden ortaya çıkıp birden kaybolur.
AVNRT, “atriyoventriküler nodal reentran taşikardi”nin kısaltmasıdır. Kalbin elektriksel merkezlerinden biri olan AV düğüm (atriyoventriküler nod) içinde, bir yavaş bir de hızlı iletim yolu bulunabilir. Bu çift yolla uyarı döngüsel hareket etmeye başlar. Bu da kalpte gereksiz yere tekrar tekrar uyarı oluşmasına ve kalp hızının aniden artmasına neden olur. AVNRT, özellikle genç erişkinlerde sık görülür ve çoğu zaman yapısal kalp hastalığı olmadan gelişir.

Atriyoventriküler Reentran Taşikardi (AVRT)

AVRT, kalpteki elektriksel sistemin normalin dışında bir yol üzerinden döngüsel olarak çalışması sonucu oluşan bir taşikardi türüdür. Nabzınız bir anda 180-250 atıma kadar hızlanabilir ve genellikle ani bir şekilde başlar, ani şekilde sona erer.
AVRT, “atriyoventriküler reentran taşikardi”nin kısaltmasıdır. Kalpte kulakçık (atriyum) ile karıncık (ventrikül) arasında doğuştan var olan ek bir ileti yolu nedeniyle elektriksel uyarılar normalin dışında bir yolda döner. Bu döngü, kalbinizin çok hızlı atmasına yol açar. En bilinen alt tipi Wolff-Parkinson-White (WPW) sendromudur.

Atriyal Taşikardi

Atriyal taşikardi, kalbin kulakçık (atriyum) bölgesinden kaynaklanan düzenli ama gereğinden hızlı bir kalp ritmidir. Bu ritim bozukluğu sırasında nabzınız 100-200 atım/dakika seviyelerine çıkabilir.
Atriyal taşikardide, normal kalp pili olan SA düğüm dışında bir odaktan elektriksel uyarı çıkar ve bu odak, kulakçıkların gereğinden fazla hızlı kasılmasına neden olur. Genellikle belirli bir noktadan kaynaklanır (fokal taşikardi), ancak bazen birden fazla odaktan da çıkabilir. Bazen kalp ameliyatları, hipertansiyon, kalp kası hastalıkları veya yaşa bağlı yapısal değişiklikler sonrası gelişebilir.

SVT Belirtileri Nelerdir?

SVT atağı başladığında kalbiniz çok hızlı atar. Bu durum birkaç saniye ya da birkaç saat sürebilir. Belirtiler hafif olabilir veya sizi rahatsız edecek düzeyde hissedebilirsiniz.

SVT belirtileri:

• Ani başlayan hızlı kalp çarpıntısı (dakikada 150-250 atım)
• Göğüs ağrısı veya baskı hissi
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Boyun damarlarında çarpıntı
• Terleme
• Sıcaklık hissi
• Anksiyete ve korku
• Halsizlik
• Bayılma (nadir)
• Bulantı
• Çarpıntının ani durması

SVT Neden Olur?

SVT’ye yol açan temel neden, kalbin elektriksel sistemindeki fazladan yollar veya uyarı çıkaran anormal odaklardır. Bu yollar, doğuştan olabilir veya sonradan gelişebilir.

SVT’ye neden olabilecek durumlar:

• Doğuştan ileti yolu anomalileri (örneğin WPW)
• Genetik yatkınlık
• Kalp ameliyatları sonrası izole odaklar
• Kalp kası hastalıkları
• Hipertansiyon ve yaşa bağlı yapısal değişiklikler
• Aşırı stres, kafein, alkol veya uyarıcı madde kullanımı
• Tiroid hormon fazlalığı

Bazı hastalarda net bir neden bulunamaz. Bu durumda SVT, “idiyopatik” yani nedeni bilinmeyen taşikardi olarak adlandırılır.

SVT Kimlerde Görülebilir?

SVT, her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Ancak sıklıkla genç erişkinlerde, kadınlarda ve yapısal kalp hastalığı olmayan bireylerde görülür.

• Yaş grupları: Genç yetişkinler ve orta yaş grubu daha sık etkilenir. İlk atak genellikle 20-40 yaş arasında görülür. Çocuklarda da görülebilir ancak yaşla birlikte sıklığı azalabilir veya artabilir.
• Cinsiyet faktörü: Kadınlarda SVT erkeklere göre yaklaşık 2-3 kat daha sık görülür. Hormon değişiklikleri özellikle hamilelik, adet dönemi ve menopoz sırasında SVT ataklarını tetikleyebilir.
• Aile öyküsü: Ailede SVT öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir. Genetik faktörler kalbin elektriksel sisteminin yapısını etkileyebilir.
• Diğer sağlık durumları: Kalp hastalığı, hipertansiyon, diyabet ve tiroid hastalıkları olan kişilerde SVT riski artabilir. Uyku apnesi de risk faktörleri arasında yer alır.

SVT Tanısı Nasıl Konur?

Tanı, çoğunlukla atak sırasında çekilen EKG ile konur. Ancak çarpıntı atakları genellikle ani başladığı ve kısa sürdüğü için EKG çekimi her zaman mümkün olmayabilir.

• Öykü alma ve fizik muayene ile doktorunuz belirtilerinizi detaylı olarak sorar. Atakların ne zaman başladığı, ne kadar sürdüğü, tetikleyici faktörler ve aile öyküsü önemli bilgilerdir. Fizik muayene sırasında kalp sesleri dinlenir ve nabız kontrol edilir.
• Elektrokardiyogram (EKG) kalbin elektriksel aktivitesini gösterir ve SVT tanısında en önemli testtir. Atak sırasında çekilen EKG kesin tanı koyar. Ancak ataklar arasında EKG normal görünebilir.
• Holter monitörü 24-48 saat boyunca taşınan küçük bir cihazdır. Günlük aktiviteleriniz sırasında kalp ritminizi sürekli kayıt altına alır. Bu test atak sırasında EKG değişikliklerini yakalamaya yardımcı olur.
• Event monitörü semptom hissettiğinizde aktive ettiğiniz kayıt cihazıdır. Birkaç hafta boyunca taşınabilir ve atak başladığında kalp ritminizi kaydeder.
• Elektrofizyolojik çalışma bazı durumlarda yapılan özel bir testtir. Bu test SVT’nin türünü kesin olarak belirler ve aynı anda ablasyonla tedavi de yapılabilir.

SVT Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi, hem atakların sayısını ve süresini azaltmayı hem de atak sırasında ritmi normalleştirmeyi hedefler. Uygulanan tedavi seçenekleri, hastalığın şiddetine, türüne ve sıklığına göre vagal manevraları ve ilaçları içerebilir. Kateter ablasyonu ise SVT’si olan birçok hastada kalıcı tedavi sağlar. Başarı oranı %95–98 arasında değişir.

Atak Sırasında Uygulanan Yöntemler

SVT atağı sırasında kalp çok hızlı attığında, bazı basit manevralarla ritim normale döndürülebilir. Bu manevralara vagal manevralar denir. Örneğin ıkınma (Valsalva), yüzü soğuk suyla yıkama veya nefes tutma gibi yöntemlerle kalbin yavaşlaması sağlanabilir. Bu teknikler, vagus sinirini uyararak kalbin elektriksel sistemini etkiler. Vagus siniri, kalp ritmini yavaşlatan parasempatik sistemin bir parçasıdır.

Bu manevralar etkili olmazsa, damar yolundan verilen bazı ritim düzenleyici ilaçlar (örneğin adenozin gibi) kalp ritmini normale döndürebilir. Acil durumda bu ilaçlar kısa sürede etkili olur ve çoğu zaman hastanede uygulanır.

Kardiyoversiyon

Eğer atak çok şiddetliyse, tansiyon düşüklüğü, bayılma, göğüs ağrısı gibi ciddi belirtiler gelişmişse ya da ilaçlara yanıt alınamamışsa, elektriksel kardiyoversiyon uygulanabilir. Bu yöntemle kalbe kısa süreli, kontrollü bir elektrik uyarısı verilir ve ritim normale döndürülür. İşlem genellikle sedasyon altında, kısa sürede ve güvenli şekilde yapılır.

Uzun Vadeli Tedavi

Ataklar tekrarlıyorsa veya yaşam kalitesini bozuyorsa, uzun vadeli bir tedavi planı gerekir. Ritim düzenleyici ilaçlar (antiaritmikler), atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilir. Ancak bu ilaçların düzenli takibi gerekir.

Ataklar ilaçlara rağmen devam ediyorsa ya da ilaç kullanmak istenmiyorsa, kateter ablasyon çoğu durumda SVT’yi kalıcı olarak tedavi eder. Ablasyon işlemi çoğu SVT tipi için yüksek başarı oranına sahiptir (%95-98) ve genellikle tek seans yeterlidir. Bu yöntemde, elektrofizyolojik çalışma (EPS) ile ritim bozukluğuna yol açan odak belirlenir ve ısı ya da dondurma enerjisi kullanılarak devre dışı bırakılır.

SVT Riskleri Nelerdir?

SVT genellikle iyi huylu bir ritim bozukluğudur. Ancak tedavi edilmezse bazı riskler oluşabilir:

• Kalp yorgunluğu ve çarpıntıya bağlı yaşam kalitesinde düşüş meydana gelebilir.
• Nabız çok yükseldiğinde tansiyon düşüklüğü ve bayılma yaşayabilirsiniz.
• Sürekli ataklar sonucu kalp kası zayıflaması (taşikardi kaynaklı kardiyomiyopati) oluşabilir.
• Uzun süredir devam eden kontrolsüz SVT, nadir de olsa kalp yetmezliği gelişimine yol açabilir.

SVT ile Günlük Yaşam Nasıl Sürdürülür?

SVT ile normal yaşam sürdürmek mümkündür:

• Hangi durumların SVT ataklarını başlattığını fark etmeye çalışın. Stres, yorgunluk, kafein veya belirli aktiviteler tetikleyici olabilir. Bu faktörleri mümkün olduğunca kontrolünüz altında tutun.
• Düzenli uyku saatleri ve yeterli dinlenme SVT ataklarını azaltabilir. Günde 7-8 saat kaliteli uyku almaya özen gösterin. Stresinizi yönetmeye yardımcı olacak aktiviteler bulun.
• Doktorunuzun verdiği ilaçları düzenli kullanın. İlaç dozlarını kendiniz ayarlamayın ve doktor kontrolünüz olmadan bırakmayın. Yan etkileri takip edin ve doktorunuzla paylaşın.
• SVT atağı başladığında ne yapacağınızı önceden planlayın. Valsalva manevrasını öğrenin ve uygulayın. Ne zaman acil servise başvurmanız gerektiğini bilin.

Beslenme ve Egzersiz Nasıl Olmalı?

• Kafein tüketimini sınırlayın. Günde 1-2 fincan kahve genellikle güvenlidir ancak kişisel toleransınıza göre ayarlayın. Alkol tüketimini azaltın çünkü SVT ataklarını tetikleyebilir.
• Bol su için, dehidratasyon kalp ritim bozukluklarına neden olabilir. Günde en az 8-10 bardak su tüketmeye özen gösterin. Tuzlu ve işlenmiş gıdaları sınırlayın.
• Magnezyum ve potasyum açısından zengin gıdalar tüketin. Yeşil yapraklı sebzeler, muz, avokado, kuruyemiş ve tam tahıllar kalp sağlığını destekler.
• Düzenli hafif egzersiz SVT kontrolü için faydalıdır. Yürüyüş, yüzme ve hafif koşu gibi aerobik egzersizler kalp sağlığını iyileştirir. Ancak aşırı yoğun egzersizden kaçının.
• Egzersize yavaş başlayın ve kademeli olarak artırın. Egzersiz sırasında kalp hızınızı takip edin ve belirtiler başlarsa durarak dinlenin. Egzersiz programınızı hekimle paylaşın.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

• Acil başvuru gerektiren durumlar: Kalp çarpıntısı ile birlikte şiddetli göğüs ağrısı, nefes alamama, bayılma veya bayılma hissi yaşıyorsanız derhal acil servise başvurun. SVT atağı 20-30 dakikadan uzun sürüyorsa ve valsalva manevraları etkili olmuyorsa acil müdahale gerekir.
• Rutin kontrol gerektiren durumlar: SVT ataklarının sıklığı artıyorsa, yeni belirtiler ortaya çıkıyorsa veya mevcut tedavinizin etkinliği azalıyorsa hekiminizle görüşün. İlaç yan etkileri yaşıyorsanız veya yaşam kaliteniz ciddi şekilde etkileniyorsa da değerlendirme gerekir.
• Takip randevuları: Tanı konulduktan sonra düzenli doktor kontrollerine gidin. Tedavi etkinliği, yan etkiler ve yaşam kaliteniz değerlendirilir. Kateter ablasyon sonrası kontroller de çok önemlidir.