Ekstrasistol Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Ekstrasistol (erken atım), kalbin normal düzenli ritmine ek olarak beklenenden önce gelen erken bir kalp atımıdır. Bu durum genellikle zararsızdır. Çoğu zaman herhangi bir belirti vermezken, bazen kalbinizde teklemeler, boşluk hissi veya çarpıntı olarak hissedebilirsiniz. Endişe verici görünse de, ekstrasistoller genellikle ciddi bir kalp rahatsızlığının işareti değildir ve doktorunuzun değerlendirmesiyle kolayca yönetilebilir.

Ekstrasistol Nedir?

Ekstrasistol, kalbin normal ve düzenli atımları arasına sıkışan, beklenen zamandan daha erken gelen fazladan bir kalp atımıdır. Bu ek atım, kalbin elektriksel sistemindeki küçük bir düzensizlikten kaynaklanır. Genellikle “kalpte teklemeler,” “kalbin durup sonra hızlı atması” veya “kalbin boşluğa düşmesi” gibi hissedebilirsiniz. Çoğu ekstrasistol iyi huyludur ve altta yatan ciddi bir kalp hastalığına işaret etmez.

Ekstrasistol Türleri Nelerdir?

Ekstrasistoller, kalbin hangi bölümünden kaynaklandıklarına göre farklı türlere ayrılır. En yaygın olanları ventriküler ekstrasistoller (VES) ve atriyal ekstrasistoller (AES)’dir. Ventriküler ekstrasistoller, kalbin alt odacıklarından (karıncıklar) kaynaklanırken, atriyal ekstrasistoller kalbin üst odacıklarından (kulakçıklar) kaynaklanır. Her iki tür de genellikle iyi huyludur.

Ekstrasistoller, kalbinizin elektriksel uyarısının kaynaklandığı yere göre iki ana kategoriye ayrılır:

Ventriküler Ekstrasistoller (VES veya PVC – Premature Ventricular Contraction):

• Bunlar, kalbin alt odacıkları olan karıncıklardan kaynaklanan fazladan atımlardır.
• Genellikle en sık görülen ekstrasistol türüdür ve sağlıklı bireylerde bile yaygındır.
• “Kalbin tekleyip durması” veya “boşluğa düşmesi” hissi genellikle VES’ler ile ilişkilidir.
• Genellikle zararsızdırlar, ancak çok sık ve belirli paternlerde görülmeleri veya altta yatan bir kalp hastalığı varsa daha dikkatli değerlendirilmesi gerekir.

Atriyal Ekstrasistoller (AES veya PAC – Premature Atrial Contraction):

• Bunlar, kalbin üst odacıkları olan kulakçıklardan kaynaklanan fazladan atımlardır.
• Ventriküler ekstrasistoller kadar yaygın olmasa da, yine sağlıklı bireylerde görülebilir.
• Genellikle daha hafif hissedilirler veya hiç hissedilmeyebilirler.
• Bazen atriyal fibrilasyon gibi daha ciddi ritim bozukluklarının habercisi olabilirler, ancak bu her zaman geçerli değildir.

Ekstrasistol Belirtileri Nelerdir?

Ekstrasistoller çoğu zaman hiçbir belirti vermez ve rutin bir kontrolde fark edilebilir. Ancak bazı kişiler kalplerinde atış düzensizliği hissi yaşayabilir. Bu hisler arasında kalbin tekleyip durması, boşluğa düşmesi, çarpıntı veya kuvvetli bir atım hissi sayılabilir. Bazen de göğüste hafif bir rahatsızlık veya öksürük hissi eşlik edebilir. Bu belirtiler genellikle kısa süreli ve gelip geçicidir.

En yaygın ekstrasistol belirtileri şunlardır:

• Kalpte aniden “tekleme” ya da “boşluk” hissi
• Kalp atışlarında düzensizlik veya atlama
• Göğüste kısa süreli çarpıntı hissi
• Boğaza ya da boyuna vuran ani kalp atımı hissi
• Göğüste hafif baskı veya huzursuzluk
• Nefes darlığı hissi
• Kaygı veya huzursuzluk hali

Bu belirtiler genellikle birkaç saniye sürer ve kendi kendine geçer. Eğer bu belirtilere baş dönmesi, bayılma, nefes darlığı veya göğüs ağrısı eşlik ediyorsa mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.

Ekstrasistol Neden Olur?

Ekstrasistoller genellikle stres, yorgunluk, kafein, alkol veya nikotin gibi dış etkenlerden kaynaklanabilir. Uykusuzluk, anksiyete, tiroid bezinin fazla çalışması ve bazı ilaçlar da ekstrasistolleri tetikleyebilir. Bazen ise hiçbir belirgin neden olmadan da ortaya çıkabilirler. Sağlıklı bireylerde bile görülebilen bu durum, genellikle altta yatan ciddi bir kalp hastalığı olmaksızın gelişir.

Ekstrasistol Kimlerde Görülür?

Ekstrasistoller her yaştan insanda, hatta tamamen sağlıklı kalbi olan kişilerde bile görülebilir. Stresli yaşam tarzı olanlar, çok kafein veya alkol tüketenler, sigara içenler ve uykusuzluk çekenler ekstrasistol yaşamaya daha yatkın olabilir. Ayrıca, bazı kronik hastalıkları olanlar (tiroid sorunları, anemi) veya belirli ilaçları kullananlar da ekstrasistol yaşayabilir.

Ekstrasistol Tanısı Nasıl Konur?

Ekstrasistol tanısı, doktorunuzun dikkatli bir tıbbi öykü alması ve fizik muayeneyle başlar. Ardından, kalbinizin elektriksel aktivitesini kaydetmek için Elektrokardiyografi (EKG) çekilir. Ekstrasistollerin sıklığını ve tipini belirlemek için 24-48 saat boyunca kalbinizi kaydeden Holter monitörü gibi testler kullanılabilir. Bazen de efor testi veya ekokardiyografi gibi ek incelemeler gerekebilir.

Ekstrasistol Tedavisi Nasıl Yapılır?

Ekstrasistollerin tedavisi, şikayetlerinizin şiddetine ve altta yatan bir kalp hastalığının olup olmadığına bağlıdır. Çoğu iyi huylu ekstrasistol özel bir tedavi gerektirmez. Yaşam tarzı değişiklikleri (stres yönetimi, kafein ve alkolü azaltma) genellikle ilk adımdır. Belirtiler rahatsız ediciyse veya altta yatan ciddi bir sorun varsa ilaç tedavisi veya çok nadiren ablasyon gibi girişimsel yöntemler düşünülebilir.

Ekstrasistol tedavisinde yaklaşımlar şunları içerir:

Yaşam Tarzı Değişiklikleri (Çoğu Hastada İlk Adım):

• Stres Yönetimi: Stres azaltıcı teknikler (meditasyon, yoga, derin nefes egzersizleri), hobiler ve yeterli uyku ekstrasistolleri azaltabilir.
• Kafein ve Alkolü Sınırlama: Kahve, çay, enerji içecekleri ve alkol tüketimini azaltmak veya bırakmak faydalı olabilir.
• Sigarayı Bırakma: Nikotin, kalbi uyararak ekstrasistolleri tetikleyebilir.
• Yeterli Uyku: Düzenli ve yeterli uyku kalbinizin dinlenmesine yardımcı olur.
• Elektrolit Dengesi: Potasyum ve magnezyum gibi minerallerin yeterli düzeyde olduğundan emin olmak (gerekirse doktor kontrolünde takviye).
• Dehidrasyondan Kaçınma: Yeterli sıvı alımı.
• Dengeli Beslenme ve Düzenli Egzersiz: Genel kalp sağlığını destekler.

İlaç Tedavisi: Ekstrasistoller çok rahatsız ediciyse veya altta yatan bir kalp hastalığı varsa hekim ilaç tedavisi düşünebilir:

• Beta Blokerler: Kalp atış hızını yavaşlatır ve ekstrasistollerin hissedilmesini azaltabilir. Genellikle ilk tercih edilen ilaçlardır.
• Kalsiyum Kanal Blokerleri: Kalp atış hızını etkileyebilir ve bazı ritim bozukluklarını kontrol edebilir.
• Anti-aritmik İlaçlar: Daha nadiren, ekstrasistoller çok sık ve potansiyel risk taşıyorsa veya diğer tedavilere yanıt vermiyorsa daha güçlü anti-aritmik ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu ilaçların yan etkileri olabileceği için dikkatli kullanılmalıdır.

Kateter Ablasyon:

• Ekstrasistoller çok sık, semptomatik ve ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa, veya kalbin fonksiyonlarını olumsuz etkiliyorsa (örneğin kalp kası zayıflığına yol açıyorsa), ablasyon düşünülebilir.
• Bu işlemde, ekstrasistollerin kaynaklandığı kalp dokusundaki anormal elektriksel bölge, ısı veya soğuk enerji kullanılarak yakılır veya dondurulur. Bu sayede anormal elektriksel sinyaller bloke edilir.

Ekstrasistolde Beslenme Nasıl Olmalı?

Ekstrasistollerinizi kontrol altına almak için beslenme düzeninizde bazı değişiklikler yapmak faydalı olabilir. Kafein, alkol ve nikotin gibi uyarıcılardan uzak durmak veya tüketimini sınırlamak ekstrasistolleri azaltmaya yardımcı olabilir. Potasyum ve magnezyum gibi mineraller açısından zengin bir diyet benimsemek ve yeterli sıvı alımı da kalp ritminizi destekleyebilir.

Ekstrasistolde Egzersiz Nasıl Olmalı?

Ekstrasistolleri olan kişiler için düzenli egzersiz genellikle önerilir ve kalp sağlığına faydalıdır. Egzersiz, stresi azaltır, genel kardiyovasküler sağlığı iyileştirir ve bazı durumlarda ekstrasistollerin azalmasına yardımcı olabilir. Ancak, egzersiz sırasında ekstrasistollerin sıklığı veya rahatsızlığı artıyorsa veya eşlik eden belirtiler varsa, doktorunuzla konuşarak size uygun bir egzersiz planı belirlemelisiniz.

Ekstrasistol Riskleri Nelerdir?

Çoğu ekstrasistol zararsızdır ve ciddi bir risk taşımaz. Ancak çok sık ve belirli paternlerde görülen ekstrasistoller, nadiren de olsa kalp yetmezliği veya diğer ritim bozukluklarının gelişme riskini artırabilir. Altta yatan önemli bir kalp hastalığı olan bireylerde ekstrasistoller daha ciddiye alınır. Genel olarak, iyi huylu ekstrasistollerin hayatı tehdit eden bir riski yoktur.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Ekstrasistoller çoğu zaman zararsız olsa da, bazı durumlarda doktorunuza başvurmanız önemlidir. Eğer ekstrasistolleri sık sık hissediyorsanız, size rahatsızlık veriyorsa, egzersiz sırasında veya eforla birlikte artıyorsa doktora gitmelisiniz. Özellikle ekstrasistollere göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma hissi veya aşırı yorgunluk eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden tıbbi yardım almalısınız.

Sık Sorulan Sorular

Ekstrasistol Ne Kadar Sürer?

Bazen birkaç ekstrasistol gelir ve sonra kaybolur, ancak bazen gün boyu sürer.

Ekstrasistol Zamanla Geçer mi?

Özellikle egzersizle azalan, dinlenirken veya yatarken hissedilen ekstrasistoller zamanla kaybolabilir. Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, çay, kahve, alkol ve sigaradan uzak durmak ekstrasistollerin azalmasına katkı sağlar.

Ekstrasistol Neden Artar?

Ekstrasistoller zaman içinde artabilir. Özellikle altta yatan yapısal bir kalp hastalığı varsa bu hastalığın kalbe verdiği hasara bağlı olarak VES sayısı ve çıkış odakları artabilir. Sigara, stres, aşırı kafein ekstrasistolleri artırabilir.

Referans: Ventricular Extrasystoles