Sekonder Hipertansiyon Nedir?
Sekonder hipertansiyon, yani ikincil yüksek tansiyon, belli bir hastalığın ya da durumun sonucu olarak ortaya çıkan tansiyon yüksekliğidir. Tüm hipertansiyonların yaklaşık %5-10’u bu türdendir. Primer (esas) hipertansiyondan farklı olarak, burada yüksek tansiyonun arkasında belirli bir neden vardır ve bu neden tedavi edilirse tansiyon da genellikle düzelir.
Sekonder Hipertansiyon Nedenleri
Sekonder hipertansiyona yol açan pek çok farklı neden olabilir. En sık karşılaşılanlar arasında böbrek hastalıkları (örneğin kronik böbrek sorunları, böbrek damarlarında daralma), hormonlarla ilgili sorunlar (aldosteron fazlalığı, feokromositoma, Cushing sendromu, tiroid problemleri), uyku apnesi, doğuştan gelen kalp damar sorunu (aort koarktasyonu), gebelikte gelişen preeklampsi ve bazı ilaçlar (doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı ilaçları, steroidler, bazı ağrı kesiciler) yer alır.
Sekonder Hipertansiyon Belirtileri
Bu tip hipertansiyonun belirtileri altta yatan hastalığa bağlı olarak değişebilir. Genellikle tansiyon aniden yükselir ve şiddetli olabilir. Baş ağrısı, kalpte hızlı atış, terleme ve yüzde kızarma sık görülür. Ayrıca göğüs ağrısı, nefes darlığı, bulanık görme, yorgunluk ve halsizlik de ortaya çıkabilir. Hormonal sorunlarda kilo değişiklikleri, aşırı terleme ve yüzün yuvarlaklaşması gibi özel belirtiler de olabilir.
Sekonder Hipertansiyon Tanısı
Sekonder hipertansiyon tanısında detaylı öykü ve fizik muayene önemlidir. Laboratuvar tetkiklerinde tam kan sayımı, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, elektrolit düzeyleri, tiroid testleri bakılır. 24 saatlik idrarda katekolamin ve kortizol ölçümü, plazma aldosteron düzeyi gibi hormonal değerlendirmeler yapılır. Görüntüleme yöntemlerinden böbrek ultrasonografisi, BT anjiyografi, MR ve gerektiğinde polisomnografi kullanılır.
Sekonder Hipertansiyon Tedavisi
Öncelikle, tansiyona neden olan asıl hastalık tedavi edilir. Mesela böbrek hastalığı varsa, böbreklerin daha iyi çalışması için gereken tedavi yapılır. Tiroid bezinin fazla çalışması (hipertiroidizm) söz konusuysa, tiroid tedavisiyle tansiyon düşürülebilir. Temel hastalık iyileşmeden tansiyonu kontrol altına almak genellikle zor olur.
Temel sorun çözüldükten sonra, bazen yine de tansiyonu dengelemek için ilaç gerekebilir. Bu ilaçlar, hastalığın türüne göre değişir. Mesela böbrek hastalığına bağlı tansiyon varsa, diüretikler veya ACE inhibitörleri gibi ilaçlar tercih edilir. Hormon kaynaklı tansiyonlarda ise hormonları dengeleyen tedaviler kullanılır.
Yaşam tarzı değişiklikleri de tedavide önemli yer tutar. Sağlıklı beslenmek, tuz tüketimini azaltmak, düzenli egzersiz yapmak, kilo kontrolü sağlamak ve stresi azaltmak tansiyonu düzenlemeye yardımcı olur. Ama asıl tedavi, altta yatan hastalığı çözmek üzerine kuruludur.
Son olarak, tedavi sürecinde düzenli kontroller çok önemli. Hem altta yatan hastalığın seyrini takip etmek hem de tansiyonun kontrol altında olup olmadığını görmek için tansiyon sık sık ölçülmeli.
Sekonder Hipertansiyondan Korunma Yolları
Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak, risk faktörü olan hastalıkların düzenli takibi ve tedavisi önemlidir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, tuz kısıtlaması ve kilo kontrolü sağlanmalıdır. Sigara ve aşırı alkol tüketiminden kaçınılmalı, stres yönetimi yapılmalıdır. İlaç kullanımında hekim önerilerine uyulmalı ve düzenli tansiyon takibi yapılmalıdır.
Hipertansiyon Hastaları Nasıl Beslenmeli?
Referans: Secondary Hypertension
