Koroner Arter Hastalığı (KAH), kalbinizi besleyen damarların (koroner arterler) daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkan kronik bir durumdur ve kalbinize giden kan akışını kısıtlar. Bu daralma genellikle damar duvarlarında biriken plaklar nedeniyle oluşur; bu durum, kalp kasının yeterince oksijen alamamasına yol açar ve en yaygın belirtisi eforla gelen göğüs ağrısıdır (anjina).
Koroner Arter Hastalığı Nedir?
Koroner Arter Hastalığı (KAH), kalbinizin yüzeyinde yer alan ve kalp kasının kendisine oksijenli kan taşıyan koroner arterlerin etkilenmesi durumudur. Bu hastalık temelde damar sertliği yani ateroskleroz sürecinin bir sonucudur. Zamanla, kanınızdaki yağ, kolesterol ve diğer maddeler birikerek damar duvarlarında sertleşmiş ve daralmış yapılara, yani plaklara yol açar.
Bu plaklar damarın çapını daralttığı için kalbinizin daha fazla çalışmaya (örneğin merdiven çıkma veya hızlı yürüme) başladığı anlarda, kalp kasının oksijen ihtiyacı artar ancak daralmış damarlar bu ihtiyacı karşılayamaz. Bu oksijen yetersizliği durumuna iskemi denir ve tipik olarak göğüste sıkışma veya ağrı şeklinde kendini gösterir.
Koroner Arter Hastalığı Belirtileri
KAH’ın en klasik ve sık görülen belirtisi, eforla ortaya çıkan ve dinlenmeyle geçen göğüs ağrısıdır; buna anjina pektoris adını veririz. Bu ağrı genellikle göğsün ortasında bir baskı, sıkışma veya ağırlık hissi olarak tanımlanır ve bazen sol kola, çeneye, boyuna veya sırta yayılabilir.
Ancak, bazen KAH belirtileri daha sinsi olabilir ve özellikle diyabet hastalarında veya yaşlılarda belirgin bir ağrı olmadan sadece nefes darlığı, aşırı yorgunluk veya halsizlik şeklinde kendini gösterebilir. Kalp krizi (miyokard enfarktüsü) ise genellikle anjina ağrısının şiddetli, uzun süreli ve dinlenmeyle geçmeyen halidir; bu duruma terleme, mide bulantısı ve nefes darlığı eşlik edebilir.
Koroner Arter Hastalığı Neden Olur?
KAH’ın gelişiminde birden fazla risk faktörü rol oynar ve bu faktörlerin çoğu yaşam tarzı seçimleriyle ilişkilidir; bu da hastalığın büyük ölçüde önlenebilir olduğu anlamına gelir. Damar sertliğini en çok tetikleyen ana faktör, kontrolsüz yüksek tansiyondur; yüksek basınç, damar duvarlarını sürekli yıpratır ve plak oluşumunu hızlandırır.
Yüksek kan kolesterol seviyeleri, özellikle kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolün damar duvarlarına yerleşerek plakların temelini oluşturması nedeniyle kritik öneme sahiptir. Sigara kullanımı ise damarları daraltıp kanın pıhtılaşma eğilimini artırarak hem hastalığın ilerlemesini hızlandırır hem de akut kalp krizi riskini doğrudan yükseltir. Diyabet, obezite ve ailede erken yaşta KAH öyküsü de bu süreci tetikleyen diğer önemli nedenlerdir.
Koroner Arter Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?
Koroner Arter Hastalığı tanısı koymak için kardiyolog, şikayetlerinizi detaylıca dinledikten sonra bir dizi tetkik yapar; bu testler hem hastalığın varlığını teyit etmek hem de daralmanın şiddetini belirlemek için gereklidir. İlk adım genellikle Elektrokardiyografi (EKG) ile kalbin elektriksel aktivitesini kontrol etmektir. Efor testi (treadmill testi), siz egzersiz yaparken kalbinizin stres altında nasıl tepki verdiğini görerek oksijen yetersizliği belirtilerini ortaya çıkarabilir.
Daha kesin bilgi için Eko (Ekokardiyografi) ile kalp duvar hareketleri incelenir. Kesin tanı ve daralmanın yeri ile derecesini belirlemek için ise koroner anjiyografi yapılır; bu işlemde bir kateter ile damarların içine kontrast madde verilerek röntgen altında görüntülenmesi sağlanır.
Koroner Arter Hastalığı Tedavisi
KAH tedavisi, hastalığın evresine göre kişiye özel olarak planlanır ve temel amaç, kalbinize yeterli oksijen gitmesini sağlamak ve kalp krizini önlemektir. Tedavinin ilk ve en önemli basamağı, yaşam tarzı değişikliklerini benimsemektir; düzenli egzersiz, tuz ve yağdan fakir beslenme ile sigarayı bırakmak iyileşmenin temelini oluşturur.
İlaç tedavisi genellikle kan basıncını düşüren, kolesterolü kontrol eden ve kalbin yükünü hafifleten ilaçları içerir; bu ilaçlar damar sağlığınızı korur ve pıhtı oluşumunu engeller. İleri derecede daralma varsa, kalbe giden kan akışını yeniden sağlamak için Koroner Anjiyoplasti ve Stent Uygulaması yapılır; bu minimal invaziv işlemde daralan damar balonla açılarak içerisine bir destek (stent) yerleştirilir. Bazen, tıkanıklıklar çok yaygınsa veya stent uygun değilse, bypass ameliyatı ile yeni damar yolları oluşturulması gerekebilir.
Koroner Arter Hastalığı Riskini Azaltma ve Yaşam Tarzı
Koroner Arter Hastalığı riskini azaltmak ve kalbinizi güçlendirmek sizin aktif çabanızla mümkündür. KAH yönetiminde en büyük gücünüz, günlük alışkanlıklarınızdır. Sağlıklı beslenme, özellikle işlenmiş gıdalardan uzak durarak sebze, meyve ve tam tahılları ön plana çıkarmayı gerektirir; bu, LDL kolesterol seviyenizi düşürmenize yardımcı olur.
Düzenli fiziksel aktivite, kan basıncını düşürmenin yanı sıra kalbinizin daha verimli çalışmasını sağlar. Günde 30 dakika tempolu yürüyüş bile kalp sağlığınız için harika bir yatırımdır. Ayrıca, doktorunuzun reçete ettiği tüm ilaçları, belirtileriniz geçse bile düzenli kullanmaya devam etmelisiniz; bu ilaçlar sessizce damarlarınızı korumaya devam eder.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Eforla başlayan ve dinlenmeyle geçen göğüs ağrısı (anjina) şikayetiniz varsa, bu durum KAH’ın bir işareti olabilir ve vakit kaybetmeden bir kardiyoloji uzmanına başvurmalısınız. Kalp krizi belirtileri olan, yani aniden gelişen, şiddetli, dinlenmeyle geçmeyen göğüs ağrısı, nefes darlığı veya terleme yaşıyorsanız derhal 112’yi aramalı veya acil servise gitmelisiniz.
Eğer zaten KAH tanınız varsa, anjina ataklarının sıklığı, süresi veya şiddetindeki herhangi bir artış doktorunuza bildirilmeli ve buna bağlı olarak tedavi planınızın yeniden düzenlenmesi istenmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Koroner Arter Hastalığı tamamen tedavi edilebilir mi?
KAH bir damar sertliği hastalığı olduğu için plakları tamamen yok etmek mümkün olmayabilir, ancak ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalığın ilerlemesi durdurulabilir ve stabil hale getirilebilir; bu sayede kalp krizi riski büyük ölçüde önlenir.
Stent takılması KAH’ı iyileştirir mi?
Stent takılması, daralmış damarı geçici olarak açarak o anki kan akışını düzeltir ve anjina semptomlarını hızla hafifletir; ancak stent çevresindeki damarların yeniden tıkanma riskini azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisine devam etmek gerekir.
Kalp krizi geçirmeden önce belirtileri nelerdir?
Kalp krizinden önce en yaygın uyarıcı belirti, eforla gelen ve dinlenince geçen anjina ağrısıdır. Bazen kriz, hiçbir ön uyarı olmadan da gelişebilir; bu yüzden risk faktörleriniz varsa her zaman dikkatli olmalısınız.
KAH’ta beslenme düzeni ne kadar önemlidir?
Beslenme, KAH yönetiminin temel direğidir; çünkü kolesterol ve kan basıncı doğrudan beslenme ile ilişkilidir. Akdeniz tipi bir beslenme tarzını benimsemek, damar sağlığınızı en iyi şekilde destekler.
Koroner arter hastalığı genetik midir?
Ailede erken yaşta (özellikle erkeklerde 55, kadınlarda 65 yaş öncesi) kalp hastalığı öyküsü olması riski artırır, ancak genetik yatkınlık olsa bile sağlıklı yaşam tarzı ile hastalığın ortaya çıkışını geciktirebilirsiniz.
Referans: Coronary artery disease
