Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Nedir?
Yüksek tansiyon veya hipertansiyon, damarlarda akan kanın damar duvarlarına sürekli yüksek basınç uygulamasıdır. Normal değerler 120/80 mmHg civarında veya altında olmalıdır. Farklı zamanlarda yapılan en az iki ölçümde kan basıncı yani tansiyon değerleri 140/90 mmHg veya üzerinde ise hipertansiyon olarak tanımlanır.
Genetik faktörler, yaşlanma, cinsiyet ve ırk gibi değiştirilemeyen risk faktörlerinin yanı sıra aşırı tuz tüketimi, hareketsiz yaşam, stres, obezite, sigara ve alkol kullanımı gibi yaşam tarzı faktörleri hipertansiyona yol açan başlıca nedenlerdir. Bazı durumlarda böbrek hastalıkları, diyabet, uyku apnesi, hormonal bozukluklar gibi altta yatan tıbbi bir durum hipertansiyona neden olabilir.
Yüksek tansiyon belirtileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, burun kanaması, görme bozuklukları, sabah ense ağrıları ve kulak çınlaması yer alabilir. Bunların yanı sıra göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı ve aşırı yorgunluk da görülebilir. Ancak bu belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı hastalarda hiç belirti görülmeyebilir. Bu nedenle tansiyon yüksekliği uzun süre fark edilmeden seyredebilir.
Yüksek Tansiyon Nasıl Düşer? Tansiyon Nasıl Düşürülür?
Tansiyonu düşürmek için tuz tüketimini azaltmak, düzenli fiziksel aktivite yapmak, ideal kiloya ulaşmak, sigara ve alkol kullanımını bırakmak, stresi kontrol altına almak, bol su içmek, sebze ve meyve tüketimini artırmak, potasyum açısından zengin besinler tercih etmek, kafein alımını sınırlamak, omega-3 içeren gıdalar tüketmek, sarımsak ve yeşil çay gibi doğal besinlerin tansiyonu dengelemeye iyi geldiği bilinmektedir.
Tansiyonu düşürmek için günlük tuz tüketimi 5 gramı (yaklaşık 1 çay kaşığı) geçmemeli, hazır gıdalardan ve salamura ürünlerden uzak durulmalıdır. İşlenmiş gıdaların içindeki gizli tuz miktarına dikkat edilmeli, yemeklere pişirme sırasında tuz eklenmemelidir.
Düzenli fiziksel aktivite, kalp sağlığını destekler ve tansiyonun düzenlenmesine yardımcı olur. Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz yapılmalıdır. Tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet sürme gibi aktiviteler tercih edilebilir. Egzersizlere yavaş başlanmalı ve zamanla şiddeti artırılmalıdır.
Stres yönetimi için düzenli uyku saatleri oluşturulmalı, günde 7-8 saat uyumaya özen gösterilmelidir. Kahve ve çay gibi kafeinli içeceklerin tüketimi sınırlandırılmalı, özellikle akşam saatlerinde bunlardan kaçınılmalıdır. Alkol tüketimi minimuma indirilmeli, sigarayı bırakmak için profesyonel destek alınmalıdır.
Fazla kilolar tansiyonu yükselten önemli faktörlerden biridir. Sağlıklı kilo kaybı için porsiyon kontrolü yapılmalı, tam tahıllar, az yağlı süt ürünleri, yağsız et, balık, baklagiller, sebze ve meyveler tüketilmelidir.
Tansiyon Neden Düşmez?
Bazı hastalarda uygun tedaviye rağmen tansiyon kontrol altına alınamayabilir. Bu duruma dirençli hipertansiyon denir. Dirençli hipertansiyonun çeşitli nedenleri olabilir: İlaçların düzensiz kullanımı veya yanlış dozda kullanımı, aşırı tuz tüketimi, tedaviye uyumsuzluk, bazı ilaçların (ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları) kullanımı, uyku apnesi gibi eşlik eden hastalıklar veya sekonder hipertansiyon varlığı. Bu durumlarda detaylı bir değerlendirme yapılarak tedavi planı yeniden düzenlenmelidir.
Yüksek Tansiyona Ne İyi Gelir?
Potasyumdan zengin besinlerin tüketilmesi (muz, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler), magnezyum içeren gıdaların (badem, ceviz, koyu yeşil sebzeler) diyete eklenmesi faydalı olabilir. Sarımsak, zerdeçal ve zencefil gibi doğal besinler de yüksek tansiyonu düşürmeye destek olabilir. Stres yönetimi için meditasyon, yoga veya derin nefes egzersizleri tansiyona iyi gelir.
Yüksek Tansiyon Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Yüksek tansiyon tedavi edilmediğinde veya kontrol altına alınmadığında, damarlarda kalınlaşma ve sertleşmeye neden olarak kalp krizi ve inme riskini önemli ölçüde artırır. Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon ayrıca kalp büyümesi ve kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği, görme kaybı, hafıza problemleri ve bilişsel bozukluklar gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle düzenli kontrol ve tedavi hayati önem taşır.
Yüksek Tansiyon Nasıl Tedavi Edilir?
Yüksek tansiyonun tedavisi, yaşam tarzı değişiklikleri ve gerektiğinde ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasıyla yapılır. Hekim kontrolünde başlanan ilaç tedavisi düzenli olarak sürdürülmelidir. İlaçların önerilen dozda ve saatinde alınması önemlidir. Hekiminiz genellikle aşağıdaki ilaç gruplarından birini veya birkaçını reçete edebilir:
ACE inhibitörleri (Ramipril, Enalapril gibi): Damarları genişleterek kan basıncını düşürür ve kalbi korur. Öksürük yan etkisi görülebilir.
Anjiyotensin reseptör blokerleri (ARB’ler – Valsartan, Losartan gibi): ACE inhibitörlerine benzer etki gösterir, ancak öksürük yan etkisi daha azdır.
Kalsiyum kanal blokerleri (Amlodipin, Diltiazem gibi): Damarları gevşetir ve kalbin daha az güçle çalışmasını sağlar. Ayak bileğinde şişme yapabilir.
Diüretikler (İdrar söktürücüler): Vücuttan fazla su ve tuz atılımını sağlayarak kan basıncını düşürür. Sık idrara çıkma ve elektrolit dengesizliği yapabilir.
Beta blokerler (Metoprolol, Bisoprolol gibi): Kalp atış hızını ve gücünü azaltarak kan basıncını düşürür. Yorgunluk yapabilir.
Tansiyon değerleri düzenli olarak ölçülmeli ve kaydedilmelidir. Doktor kontrollerinin aksatılmaması, tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir. Tedavi kişiye özel planlanmalı ve hasta-hekim işbirliği içinde yürütülmelidir.
Referans: Current Natural Strategies to Lower Blood Pressure
