Elektrofizyolojik Çalışma Nedir?
Elektrofizyolojik çalışma veya EPS ritim bozuklukları olarak bilinen anormal kalp ritimlerini teşhis etmek ve değerlendirmek için yapılan girişimsel bir testtir. Bir ilacın etkisini ölçmek için de kullanılabilir. EPS hemen hemen tüm kardiyak aritmilerde yapılabilir. EPS işleminde temel amaçlar:
- Aritmilerin kökenini saptamak
- Kalp içerisindeki iletim sistemini değerlendirmek
- Ani ölüm açısından risk sınıflaması yapmak olarak sıralanabilir.
EPS çalışmasında kalbin elektrik sisteminin haritası çıkarılır ve ritim bozukluğunun kaynağı belirlenir. Bu sayede hastanın ihtiyaçlarına özel bir tedavi planı oluşturulmasına olanak sağlanır. Hastanın kalp boşluklarına yerleştirilen bir kateter aracılığıyla anormal elektrik sinyalleri uyarılabilir ve ritim bozukluğunun kaynağını doğru bir şekilde tespit edilebilir. Bu ayrıntılı bilgi, ilaç tedavisi, ablasyon veya kalp pili ya da ICD implantasyonu gibi hedefe yönelik tedavilere olanak sağlar.
EPS Nasıl Yapılır?
EPS veya elektrofizyolojik çalışma kalbe gönderilen kateterler yardımıyla kalbin elektriksel aktivitesini analiz etmek için yapılır. Kasıktaki toplardamarlara 2-3 mm kalınlığında kılıflar yerleştirilir. Bu kılıflar aracılığıyla kateterler inceleme için kalbe gönderilir ve kalbin elektriksel aktivitesi analiz edilir. EPS işlemi anjiyografi laboratuvarında bir elektrofizyolog liderliğindeki ekip tarafından skopi veya 3D haritalama sistemleri rehberliğinde gerçekleştirilir. Prosedür aşağıdaki adımları içerir:
Hazırlık: Hastanın tıbbi geçmişi ve tetkikleri değerlendirilir ve gerekli tüm bilgiler elde edilir.
Hasta elektrofizyoloji prosedürü için kateter laboratuvarına götürülür. Laboratuvarda bir anjiyografi makinesi, elektrofizyoloji için haritalama cihazları ve gerekli tıbbi ekipman bulunur. Hastanın EKG’sini kaydetmek için göğsüne elektrotlar takılır. Ayrıca 3 boyutlu haritalama sistemi kullanılacaksa bu sistemin sensörlerini içeren yamalar sırta ve göğse takılır. Hazırlıklar tamamlanır ve hasta steril şekilde örtülür.
Anestezi: Genellikle lokal anestezi uygulanır ve inceleme bölgesi uyuşturulur. Ancak bazen sedasyon veya genel anestezi de kullanılabilir.
Elektrot Yerleştirme: Kasıktaki toplardamarlara veya atardamarlara 2-3 mm kalınlığında kılıflar yerleştirilir. Bu kılıflar içerisinden kateterler inceleme için kalbe gönderilir ve kalbin ilgili yerlerine yerleştirilir.
Elektriksel Uyarılar ve Kayıt: Elektrotlar aracılığı ile kalbin elektriksel aktivitesi incelenir. Ölçümler yapılır. Uygun uyarma prosedürleri kullanılarak ritim bozuklukları yeniden oluşturulabilir, tetiklenebilir.
Veri Kaydı: Elektrik sinyalleri kaydedilir ve bilgisayar sistemleri tarafından analiz edilir. Bu kayıtlar kalp ritmi ve iletim özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi sağlar.
EPS işlemi, ritim veya iletim bozukluğunun nedenini ve nereden kaynaklandığını belirlemek için kullanılır. Tanı konulduktan sonra tedavi planlaması başlar. Gerekirse ablasyon veya kalp ritmi düzenleme cihazı implantasyonu gibi tedaviler uygulanabilir.
Bunlar bir kardiyak elektrofizyolojik çalışmanın temel adımlarıdır. EPS işlemi, hastanın durumuna ve incelenen duruma bağlı olarak değişebilir.
EPS Hangi Durumlarda Yapılır?
Elektrofizyolojik çalışma veya EPS supraventriküler taşikardi, ventriküler taşikardi, erken atımlar, atriyal fibrilasyon, atriyal flutter, kalp blokları, bradikardiler, bayılma gibi tüm ritim ve ileti bozukluklarında yapılabilir.
Tanısal Elektrofizyolojik Çalışma: Kalp iletim sistemini değerlendirmek ve ritim bozukluğu olup olmadığını kontrol etmek için yapılan işleme tanısal EPS denir. Kalbe kateterler yerleştirilir ve ölçümler alınır, kalbe elektriksel uyarılar uygulanarak ritim sorunu oluşturulmaya çalışılır. Tanısal bir işlemdir.
SVT (Supraventriküler Taşikardi) ablasyonu: Bu işlemde temel ölçümler yapıldıktan sonra ritim bozukluğunu tetiklemek için kalbe küçük elektriksel uyarılar verilir. Ritim bozukluğu oluştuktan sonra çeşitli tekniklerle yeri tespit edilir. Bu yerin kalbin normal iletim sistemine yakın olup olmadığı kontrol edilir. Bundan sonra kateter ablasyon işlemine geçilir. Radyofrekans (RF) veya kriyo (soğuk) ablasyon yapılabilir. Ablasyon işleminden sonra ritim bozukluğu tekrar tetiklenmeye çalışılır yani bir bakıma yapmış olduğumuz ablasyonun sağlaması yapılır. Ritim bozukluğu oluşmadığı görüldüğünde işlem sonlandırılır.
WPW (Wolff-Parkinson-White) ablasyonu: WPW’de kalpte olmaması gereken başka bir anormal iletim yolu vardır. EPS ile bu aksesuar yolun kalbin neresinde olduğu araştırılır. Aksesuar yolun iletim özellikleri test edilir. Daha sonra ablasyon işlemine başlanır. WPW ablasyonunun ana hedefi bu aksesuar yolu yok etmektir. Aksesuar yol ortadan kalktıktan sonra tekrar çarpıntı oluşturulmaya çalışılır. Çarpıntı oluşmadığında işlem sonlandırılır.
Atriyal taşikardi veya flutter ablasyonu: Bu ritim bozukluğu genellikle üç boyutlu haritalama sistemleri ile araştırılır. Kalbin hangi kulakçığından kaynaklandığı ve mekanizmasının ne olduğu belirlenir. Daha sonra bu mekanizma ablasyon ile etkisiz hale getirilir. Kateter ablasyonu sonrasında bu ritim bozukluğu tekrar oluşturulmaya çalışılır ve oluşmadığı görüldüğünde işlem sonlandırılır. Atriyal flutter’da ayrıca ritim bozukluğunun olduğu bölgenin elektriksel olarak inaktif olduğu da gösterilir.
Ventriküler veya atriyal ekstrasistol ablasyonu: Ekstrasistol veya erken atım ablasyonu da genellikle 3 boyutlu haritalama sistemleri ile gerçekleştirilir. Ritim sorununa neden olan odak aranır ve ardından ablasyon yapılır. İşlem sonrası 30-45 dakika beklenir. Tekrarlamadığı görüldüğünde ablasyon sonlandırılır.
Atriyal fibrilasyon (AF) ablasyonu: Bu ablasyon genellikle derin sedasyon veya genel anestezi altında yapılır. Farklı kateter ablasyon yöntemleri vardır. Soğuk (kriyo) ablasyonda pulmoner ven ağızları dondurulurken, sıcak (radyofrekans) ablasyonda pulmoner ven ağızları nokta nokta yakılarak çevresi dönülür. Eğer 3 boyutlu haritalama sistemi kullanılmışsa kulakçıklardaki canlılık haritası çıkarılarak ölü doku alanları da araştırılır. Ablasyon hedefine ulaşıldıktan sonra ilaç ile ritim bozukluğu oluşup oluşmadığı kontrol edilir ve olmadığı tespit edildiğinde ablasyon sonlandırılır. Hastada ek bir ritim bozukluğu varsa ona yönelik de ablasyon yapılır.
Ventriküler taşikardi (VT) ablasyonu: Bu ablasyon işleminde ablasyon stratejisi VT’nin tipine göre belirlenir. Haritalama kalp içinden veya özel durumlarda kalp dışındaki zarlardan yapılır. Ritim bozukluğuna neden olan bölgeler bulunur ve haritalama sistemi üzerinde işaretlenir. Daha sonra duruma göre ritim sorunu tetiklenerek kısa devrenin ya da diğer bir deyişle elektriksel döngünün yeri araştırılır. Daha sonra hem hastada VT’ye neden olan bölgeye hem de ileride ritim bozukluğuna neden olabilecek diğer bölgelere kateter ablasyonu yapılır. İşlem sonrasında ritim bozukluğunun oluşup oluşmadığı tekrar kontrol edilir ve oluşmuyorsa işlem sonlandırılır.
Vazovagal senkop veya refleks senkop: Bu tip senkopta, senkopun nedeni aniden gelişen kalp hızı düşüklüğü veya kalp durması ise ablasyon yapılabilir. Bu spesifik işleme kardiyonöroablasyon veya CNA adı verilir. Kalpteki sinir uçları yakılarak vazovagal senkop tedavi edilir.
Kalp blokları: Kalp iletim sisteminde bir blok olduğu bazı durumlarda, bloğun nerede olduğunu araştırmak için EPS yapılır. Buna göre kalp pili takılıp takılmayacağına karar verilir.
EPS Ne Kadar Sürer?
EPS işlemi ortalama 30 dk ile birkaç saat arasında sürer. Prosedürün karmaşıklığı, hastanın durumu, incelenen sorunun türü ve kullanılan teknikler gibi faktörler bu süreyi etkileyebilir.
EPS Anjiyo mu?
EPS işlemi anjiyografi laboratuvarında yapılır ancak bir anjiyografi işlemi değildir. Anjiyografide kalbi besleyen damarlar kontrol edilirken, EPS’de kalp boşluklarına girilerek ritim bozuklukları yani aritmiler teşhis ve tedavi edilir.
EPS Riskleri Nelerdir?
EPS veya elektrofizyolojik çalışmada majör riskler olarak adlandırılan ölüm, felç, ameliyat ihtiyacı gibi büyük komplikasyonların oranı binde 1’dir. Küçük komplikasyonlar ise yüzde 1 oranında görülür. Bu risk hastanın genel durumuna, kalbin nasıl çalıştığına ve aritminin türüne bağlıdır.
Referans: Electrophysiological Study
Güncelleme: 5 Mart 2024
