Efor Testi Nedir? Neden ve Nasıl Yapılır?

Efor testi kalbin egzersiz sırasındaki tepkisini değerlendiren tanı yöntemidir. Test sırasında hasta koşu bandında yürür veya bisiklet çevirirken kalp ritmi, tansiyonu ve EKG sürekli izlenir. Efor testi göğüs ağrısı, nefes darlığı ve kalp çarpıntısı şikayeti olan hastalarda sıklıkla istenir. Test güvenli ve noninvaziv bir yöntemdir, hastalar test sonrası normal yaşamlarına hemen dönerler.

Efor Testi Nedir?

Efor testi kalp ve dolaşım sisteminin fiziksel stres altındaki performansını ölçen tanı yöntemidir. Egzersiz stres testi olarak da bilinir ve kalbin çalışma kapasitesini değerlendirir. Test sırasında hasta kademeli artan egzersiz yaparken kalp fonksiyonları izlenir.

Test iki şekilde yapılır. Koşu bandı testi hareketli bantta yürüme ve koşma şeklindedir. Bisiklet testi ise sabit bisiklette pedal çevirme şeklinde uygulanır. Bruce protokolü en yaygın kullanılan test yöntemidir. Bu protokolde her 3 dakikada hız ve eğim artar.

Test maksimum kalp hızının %85’ine ulaşana kadar devam eder. Maksimum kalp hızı 220 eksi yaş formülü ile hesaplanır. 50 yaşında bir kişi için maksimum kalp hızı 220 eksi 50, 170 atım/dakikadır. Test sırasında kalp hızı, tansiyon ve EKG sürekli izlenir. EKG kalbin elektriksel aktivitesini gösteren testtir.

Efor Testi Neden Yapılır?

Efor testi kalp hastalığı tanısında kullanılan temel yöntemlerden biridir. Koroner arter hastalığı tespit etmek için en sık başvurulan testtir. Koroner arter hastalığı kalp damarlarında daralma veya tıkanma durumudur. Dinlenme sırasında normal olan kalp egzersizle ortaya çıkan problemleri gösterir.

Göğüs ağrısı nedeni araştırılırken efor testi vazgeçilmezdir. Anjina kalp kasına yeterli kan gitmemesi nedeniyle oluşan göğüs ağrısıdır. Bu ağrı egzersizle tetiklenir ve dinlenmekle geçer.

Aritmiler egzersizle tetiklenebilir. Aritmiler kalp ritmi bozukluklarıdır. Dinlenme EKG’sinde normal olan hastalar efor testi sırasında ritim problemleri yaşayabilir.

Egzersiz kapasitesi değerlendirmesi kalp hastalarında önemlidir. Metabolik eşdeğer (MET) egzersiz kapasitesini gösteren ölçü birimidir. 1 MET dinlenme sırasındaki enerji tüketimine eşittir. Test sonunda hastanın MET değeri hesaplanır.

Efor Testi Kimler İçin Uygundur?

Göğüs ağrısı şikayeti olan orta yaş üstü hastalar efor testi için birincil adaydır. Özellikle eforla artan ve dinlenmekle geçen ağrılar test gerektirir.

Kalp krizi sonrası hastalarda rehabilitasyon öncesi efor testi yapılır. Test kalbin iyileşme durumunu gösterir.

Hipertansiyon hastalarında egzersizle kan basıncı tepkisi değerlendirilir. Hipertansiyon yüksek tansiyon hastalığıdır. Aşırı yükselen veya düşen tansiyon değerleri önemli bulgulardır.

Diyabet olan hastalar kalp hastalığı riski yüksek olduğu için düzenli efor testi yapılır. Şikayeti olmayan diyabet hastalarında bile test önerilir.

Sporcular ve fiziksel aktivite yapacak kişiler güvenlik değerlendirmesi için test yaptırır. Sedanter yaşam tarzından sonra egzersize başlayacaklar test olmalıdır. Sedanter hareketsiz yaşam anlamına gelir.

Efor Testi Kimler İçin Uygun Değildir?

Akut miyokard enfarktüsü geçiren hastalar 4-6 hafta test yapamaz. Akut miyokard enfarktüsü yeni kalp krizi anlamındadır. Unstabil anjina olan hastalar için test tehlikelidir. Unstabil anjina kararsız göğüs ağrısı durumudur.

Ciddi aort darlığı olan hastalar efor testi yapamaz. Aort stenozu kalp kapağında ciddi daralma durumudur. Hipertrofik kardiyomiyopati durumunda da test kontrendikedir. Bu hastalık kalp kasının aşırı kalınlaşmasıdır ve egzersizle tehlikeli ritim bozuklukları tetiklenebilir.

Kontrol edilmeyen hipertansiyon durumunda test ertelenir. 180/110 mmHg üzeri tansiyon değerleri test için uygun değildir. Ciddi aritmiler varsa test yapılmaz.

Akut miyokardit ve perikardit durumlarında test yapılması önerilmez. Miyokardit kalp kasının iltihabı, perikardit kalp zarının iltihabıdır.

Efor Testi Nasıl Yapılır?

Test öncesi birkaç saat boyunca ağır yemekler yenmemeli ve rahat spor kıyafetleri giyilmeli.

Göğse elektrotlar yerleştirilir ve tansiyon manşonu takılır. Elektrotlar EKG sinyallerini alan yapışkan pedlerdir. Nabız oksimetre parmağa takılır. Bu cihaz kan oksijen düzeyini ölçer.

Test dinlenme EKG ile başlar. Hasta 5 dakika dinlenir ve başlangıç değerleri kaydedilir. Bruce protokolü ile test başlar ve her 3 dakikada hız-eğim artar.

Test sırasında hasta sürekli izlenir. Borg skala yorgunluk derecesini 1-10 arasında değerlendiren sistemdir. Hasta yorgunluk, göğüs ağrısı veya nefes darlığı bildirirse test durdurulur.

Hedef kalp hızına ulaşılınca test sonlandırılır. Recovery dönemi 6-10 dakika sürer. Recovery toparlanma anlamına gelir ve hasta yavaş yavaş dinlenir.

Efor Testi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Pozitif efor testi kalp hastalığı varlığını düşündüren bulgular içerir. ST depresyonu en önemli bulgudur. ST depresyonu EKG’de 1 mm’den fazla çökme anlamına gelir. Bu bulgu kalp kasına yeterli kan gitmediğini gösterir.

Negatif efor testi normal sonuçları ifade eder. Hedef kalp hızına ulaşılan ve hiçbir patolojik bulgu görülmeyen testlerdir. Bu sonuç koroner arter hastalığı riskini önemli ölçüde azaltır.

Nondiagnostik test yetersiz efor nedeniyle sonuç alınamayan testlerdir. Hedef kalp hızına ulaşılamaması bu grubu oluşturur.

Egzersiz kapasitesi METs ile ifade edilir. METs metabolik eşdeğer anlamına gelir. 10 MET üzeri iyi, 7-10 MET orta, 7 MET altı düşük kapasite kabul edilir.

Kronotropik yetmezlik kalp hızının yeterince artmaması anlamındadır. Hipertansif yanıt egzersizle aşırı tansiyon artışıdır. Her ikisi de anormal bulgular olarak değerlendirilir.

Efor Testi Riskleri Nelerdir?

Efor testi güvenli bir testtir ancak nadir komplikasyonları vardır. Ciddi aritmiler test sırasında %0.5 oranında görülür. Ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyon en ciddi ritim bozukluklarıdır. Bu durumlarda acil müdahale gerekir.

Miyokard enfarktüsü test sırasında çok nadir (%0.1) görülür. Ani ölüm riski 10.000’de 1 civarındadır.

Hipotansiyon ve hipertansiyon test sırasında görülebilir. Hipotansiyon tansiyon düşüklüğü, hipertansiyon tansiyon yükselmesi anlamındadır. Her ikisi de test durdurma nedenidir.

Test merkezlerinde resüsitasyon ekipmanları bulunur. Resüsitasyon canlandırma işlemleri anlamına gelir. Defibrilatör ve acil ilaçlar hazır tutulur. Defibrilatör kalbe şok veren cihazdır.

Efor Testi Sonrası Süreç Nasıl İşler?

Test sonrası hasta 15-30 dakika gözlem altında tutulur. Vital bulgular normale dönene kadar izlenir. Vital bulgular kalp hızı, tansiyon ve oksijen saturasyonu değerleridir. Hasta kendini iyi hissettiğinde taburcu edilir.

Test raporu 24-48 saat içinde hazırlanır. Raporda egzersiz kapasitesi, EKG bulguları ve semptomlar detaylı yazılır. Risk stratifikasyonu yapılır. Risk stratifikasyonu düşük, orta, yüksek risk gruplarının belirlenmesi anlamındadır.

Pozitif efor testi sonrası ileri tetkikler planlanır. Koroner anjiyografi altın standart tanı yöntemidir. Koroner anjiyografi kalp damarlarının görüntülenmesi işlemidir. Miyokard perfüzyon sintigrafisi alternatif yöntemdir. Bu test kalp kasına kan akışını gösteren nükleer tıp yöntemidir.

Negatif test sonrası hasta güvence altına alınır. Düzenli takip önerilir ve yaşam tarzı önerileri verilir.

Efor Testi Alternatifleri Nelerdir?

Farmakolojik stres testi egzersiz yapamayan hastalar için geliştirilmiştir. Dobutamin veya adenozin kullanılır. Dobutamin kalp hızını artıran ilaçtır. Adenozin koroner damarlarda kan akışını artıran ilaçtır.

Ekokardiografi stres testi kalp duvarı hareketlerini değerlendirir. Dobutamin ekokardiografi en yaygın kullanılan yöntemdir. Stres ekokardiyografi egzersiz veya ilaçla yapılabilir.

Koroner BT anjiyografi noninvaziv koroner değerlendirmedir. BT bilgisayarlı tomografi anlamına gelir. Kalsiyum skoru koroner ateroskleroz değerlendirmesi yapar.

Efor Testi Sonrası Öneriler Nelerdir?

Test sonrası normal aktivitelere hemen dönülebilir. Ağır egzersiz ilk 24 saat ertelenir. Hafif yürüyüş ve günlük aktiviteler yapılabilir.

Su içimi artırılmalıdır. Test sırasında kaybedilen sıvı yerine konmalıdır. Elektrolit dengesini korumak için meyve suyu tüketilebilir. Elektrolit vücuttaki mineral dengesini ifade eder.

Semptom takibi önemlidir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya baş dönmesi yaşanırsa doktora başvurulmalıdır. Gecikmiş reaksiyon nadir de olsa görülebilir.

Efor Testi Sınırları Nelerdir?

Efor testi hastalığı %70-80 oranında yakalar. Sağlam kişileri %80-90 oranında doğru tanır. Bu nedenle yalancı pozitif ve yalancı negatif sonuçlar olabilir.

Tek damar hastalığı durumunda test normal çıkabilir. Çok damar hastalığı varsa test daha duyarlıdır. Kollateral dolaşım gelişmişse test normale yakın olabilir. Kollateral dolaşım yan damarların gelişmesi anlamındadır.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Test sonrası göğüs ağrısı dinlenmekle geçmiyorsa acil başvuru gerekir. Nefes darlığı şiddetliyse ve düzelmiyorsa değerlendirilmelidir.

Çarpıntı uzun süre devam ediyorsa doktora danışılmalıdır. Baş dönmesi ve bayılma hissi ciddi bulgulardır.

Anormal yorgunluk günlerce süren bitkinlik test sonrası anormal kabul edilir. Bacak ağrıları ve kas krampları da değerlendirilmelidir.

Pozitif efor testi sonucu alan hastalar mutlaka kardiyoloji konsültasyonu almalıdır. İleri tetkik gereksinimi doktor tarafından belirlenmelidir.

Test öncesi ilaç kesilmesi konusunda doktora danışılmalıdır. Diyabet ilaçları ve kalp ilaçları özel düzenleme gerektirebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Efor testi ne kadar sürer?

Efor testi, hazırlık ve iyileşme süreleri dahil genellikle 30-45 dakika sürer. Egzersiz kısmı ise genellikle 8-12 dakika arasında tamamlanır.

Efor testi ağrılı mıdır?

Efor testi normalde ağrılı değildir. Elektrotların yerleştirilmesi sırasında hafif bir rahatsızlık hissedebilirsiniz. Egzersiz sırasında ise normal bir egzersiz rutininde hissedebileceğiniz yorgunluk ve nefes darlığı yaşayabilirsiniz.

Efor testi öncesi ilaçlarımı almalı mıyım?

İlaç kullanımı hakkında doktorunuzun talimatlarını izleyin. Bazı ilaçlar (özellikle beta blokerler) test sonuçlarını etkileyebilir, bu nedenle doktorunuz test öncesi bazı ilaçları almanızı geçici olarak durdurmanızı isteyebilir.

Referans: Stress Testing