Endokardit Nedir?
Endokardit, kalbin iç yüzeyini kaplayan endokardiyum tabakasının, özellikle kalp kapaklarının enfeksiyonu veya iltihabıdır. Bu durum genellikle bakterilerin, daha nadiren mantarların veya diğer mikroorganizmaların kan dolaşımı yoluyla kalbe ulaşması ve kalp yüzeyine yerleşmesiyle oluşur. Enfeksiyon sonucu kalp kapakları hasar görebilir, kalp işlevi bozulabilir ve kan dolaşımı yoluyla diğer organlara enfeksiyon yayılabilir. Endokardit ciddi bir hastalıktır ve tedavi edilmezse hayatı tehdit edebilir. Doğal kalp kapakları, yapay kalp kapakları veya kalpteki diğer protez materyaller enfeksiyona maruz kalabilir. En sık mitral ve aort kapakları etkilenir, ancak tüm kalp kapakları risk altındadır.
Neden Olur?
Endokardit, kan dolaşımına giren mikroorganizmaların kalp kapaklarına veya endokardiyuma yerleşip çoğalması sonucu oluşur. Normal şartlarda, vücudun bağışıklık sistemi bu mikroorganizmaları temizler, ancak önceden hasarlı kalp kapakları veya bağışıklık sistemi zayıflığı olan kişilerde enfeksiyon gelişme riski artar. Bakteriyel endokardit en yaygın form olup, streptokoklar ve stafilokoklar en sık etkenlerdir.
Endokardit nedenleri:
- Bakteriyel enfeksiyonlar (özellikle streptokok ve stafilokok türleri)
- Mantar enfeksiyonları (Candida gibi)
- Diş tedavileri veya cerrahi işlemler sonrası enfeksiyon
- Romatizmal kalp hastalıkları
- Doğumsal kalp hastalıkları
- Protez (yapay) kapaklar
- Kalp pili enfeksiyonları
- Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar (diyabet, kanser tedavisi, HIV)
- Uyuşturucu enjeksiyonu gibi damar içi girişimler
Belirtileri Nelerdir?
Endokardit belirtileri, hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve genellikle sinsi başlangıçlıdır. Semptomlar bazen grip veya diğer enfeksiyonlarla karıştırılabilir. Subakut endokardit haftalarca veya aylarca süren belirsiz belirtilerle seyredebilir, akut endokardit ise daha şiddetli ve hızlı gelişen belirtilerle kendini gösterir.
Endokardit belirtileri:
- Sürekli ateş, titreme ve terleme
- Nedeni bilinmeyen yorgunluk ve halsizlik
- Gece terlemeleri
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Kas ve eklem ağrıları
- Ciltte peteşi (küçük, kırmızı noktalar)
- El ve ayak parmaklarında Osler nodülleri
- Tırnak yataklarında çizgi şeklinde kanamalar (splinter hemorajiler)
- Göz retinasında kanamalar (Roth lekeleri)
- Parmaklarda çomaklaşma
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Şişen ayaklar, bacaklar veya karın
- Bilinç değişiklikleri
Riskleri Nelerdir?
Endokardit tedavi edilmediğinde kalp kapaklarında hasar ve yetmezlik gelişebilir, enfeksiyon kan yoluyla diğer organlara yayılabilir. Beyin, böbrek ve akciğerlerde emboli riski artar. Kalp yetmezliği ve sepsis gibi ölümcül riskler ortaya çıkabilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun antibiyotik tedavisi hayati önem taşır.
Tanısı Nasıl Konur?
Endokardit tanısı, klinik bulgular, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerinin kombinasyonu ile konur. Hastalığın kesin tanısı için, Duke kriterleri adı verilen standardize tanı kriterleri kullanılır. Bu kriterler, kan kültürleri, ekokardiyografi bulguları ve klinik belirtileri içerir.
Tanıda ilk adım, detaylı bir tıbbi öykü alınması ve kapsamlı fizik muayene yapılmasıdır. Kalp üfürümü, ateş ve diğer klinik bulgular endokardit şüphesini artırır. Kan kültürleri, endokardit tanısında altın standarttır ve tedavi başlamadan önce en az 2-3 set alınmalıdır. Ekokardiyografi, kalp kapaklarındaki vejetasyonları ve hasarı göstermede en değerli görüntüleme yöntemidir.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Endokardit tedavisi, etkene yönelik antibiyotik veya antifungal ilaçların uzun süreli kullanımını ve gerektiğinde cerrahi müdahaleyi içerir. Tedavinin amacı, enfeksiyonu yok etmek, komplikasyonları önlemek ve kalp fonksiyonlarını korumaktır.
Antibiyotik tedavisi genellikle damar yoluyla verilir ve 2-6 hafta sürer. Antibiyotik seçimi, kan kültürü sonuçlarına ve antibiyotik duyarlılık testlerine göre yapılır. Ampirik tedavi, kültür sonuçları çıkana kadar geniş spektrumlu antibiyotiklerle başlanır, sonrasında etken mikroorganizmaya özgü antibiyotiklerle devam edilir.
Cerrahi tedavi, ciddi kalp yetmezliği, kontrolsüz enfeksiyon, büyük vejetasyonlar, tekrarlayan emboliler veya yapay kapak endokarditi durumlarında gerekebilir. Cerrahi müdahale, hasarlı kapağın onarılmasını veya değiştirilmesini içerir. Tedavi süreci boyunca, hastanın klinik durumu, enfeksiyon belirteçleri ve ekokardiyografi bulguları yakından izlenir.
Nasıl Önlenir?
Risk grubundaki hastalarda diş tedavileri ve invaziv işlemler öncesi antibiyotik profilaksisi uygulanmalıdır. İyi ağız hijyeni sağlanmalı, risk faktörleri kontrol altında tutulmalıdır. Riskli hastalarda ateş ve benzeri şikayetler olduğunda erken tıbbi değerlendirme yapılmalıdır. Damar içi ilaç kullanımından kaçınılmalı ve kalp kapak hastalıkları düzenli takip edilmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Endokardit her yaşta görülebilir mi?
Endokardit, her yaş grubunda ortaya çıkabilen bir hastalıktır. Genellikle kalp hastalığı olan kişilerde veya bağışıklık sistemi zayıf olanlarda daha sık görülse de, gençlerde damar içi ilaç kullanımı gibi spesifik risk faktörleriyle de karşılaşılabilir.
Endokardit tamamen iyileşebilir mi?
Uygun tedaviyle enfeksiyon kontrol altına alınabilir ve kişi sağlığına kavuşabilir. Ancak eğer kalp kapaklarında kalıcı hasar oluşmuşsa, tam bir iyileşme yerine kapak tamiri veya değişimi gibi ek tedaviler gerekebilir.
Endokardit teşhisi ne kadar sürer?
Teşhis süresi, kan kültürlerinin sonuçlanma zamanına ve hastanın belirtilerine bağlı olarak değişir. Kan kültürleri genellikle 2-5 gün içinde sonuç verirken, ekokardiyografi gibi yöntemlerle şüphe aynı gün içinde doğrulanabilir.
Endokardit tekrarlayabilir mi?
Eğer altta yatan risk faktörleri, örneğin yapay kapak veya tedavi edilmemiş enfeksiyon kaynakları devam ederse, endokardit tekrar ortaya çıkabilir. Bu yüzden riskli kişilerde önleme adımları büyük önem taşır.
Endokardit kalp dışı organları nasıl etkiler?
Enfeksiyon, kan dolaşımıyla pıhtı veya mikroorganizmaların beyin, böbrek veya akciğer gibi organlara yayılmasıyla emboli veya apse oluşumuna neden olabilir. Örneğin, beyne ulaşan bir emboli inme riskini artırabilir.
Endokardit belirtileri başka hastalıklarla karışabilir mi?
Ateş, halsizlik ve eklem ağrıları gibi belirtiler, grip veya romatizmal hastalıklar gibi diğer durumlarla kolayca karışabilir. Bu nedenle splinter hemoraji gibi özgün bulgular ve görüntüleme yöntemleri tanı koymada kritik rol oynar.
Endokardit bağışıklık sistemiyle ilgili midir?
Endokardit doğrudan bir bağışıklık hastalığı olmasa da, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde (örneğin kanser hastaları veya otoimmün hastalığı olanlar) enfeksiyon riski artabilir ve hastalık daha ağır seyredebilir.
Endokardit bulaşıcı mıdır?
Endokardit kişiden kişiye bulaşmaz. Ancak enfeksiyona neden olan bakteriler, örneğin deri yoluyla veya kötü hijyen koşullarında dolaylı olarak yayılabilir.
Endokardit sonrası spor yapılabilir mi?
İyileşme tamamlandıktan ve kalp fonksiyonları normalse, doktorun onayıyla hafif sporlar yapılabilir. Ancak ciddi kapak hasarı varsa, yoğun fiziksel aktiviteler risk oluşturabilir.
Referans: Endocarditis
