Ekokardiyografi (EKO) Nedir? Nasıl Yapılır?

Ekokardiyografi kalbin yapısını ve fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılan ses dalgası tabanlı görüntüleme yöntemidir. Ekokardiyografi “EKO” olarak da bilinir. Kalp kasının hareket kabiliyeti, kapakların çalışması, kalp odacıklarının boyutları ve kan akışı hakkında detaylı bilgi verir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı gibi kalp hastalığı belirtileri olan hastalarda, rutin kontrollerde veya tedavi öncesinde yapılabilir. Test tamamen zararsızdır, ağrısızdır ve radyasyon içermez. Sonuçlar hemen değerlendirilebilir ve tanı konulabilir. Kalp hastalıklarının erken tanısında en önemli araçlardan biridir ve tedavi planının belirlenmesinde kritik rol oynar.

Ekokardiyografi Nedir?

Ekokardiyografi kalbi ultrason dalgaları ile görüntüleyen tetkik yöntemidir. Cihazdan çıkan ses dalgaları kalbe ulaşır, geri yansır ve bilgisayar tarafından görüntüye dönüştürülür.

Test sırasında göğüs üzerine jel sürülür ve prob adı verilen başlık ile kalp görüntülenir. Kalbin gerçek zamanlı hareketi izlenir ve kaydedilir. Kalp kapakları, kalp kasının kasılması ve gevşemesi, kan akışı detaylı olarak incelenir.

EKO işlemi 15-30 dakika sürer ve tamamen ağrısızdır. Radyasyon içermediği için hamilelikte ve çocuklarda güvenle kullanılır. Sonuçlar hemen değerlendirilebilir.

Ekokardiyografi Neden Yapılır?

Ekokardiyografi kalp hastalıklarını tespit etmek ve takip etmek için yapılır. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı gibi belirtileri olan hastalarda kalp hastalığı araştırılır. Kalp krizi geçiren hastalarda kalp hasarı değerlendirilir.

Yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol gibi kalp hastalığı risk faktörleri olan kişilerde rutin kontrol amacıyla yapılabilir. Ailede kalp hastalığı öyküsü olan kişilerde tarama için kullanılır. Sporcularda kalp değerlendirmesi amacıyla yapılabilir.

Kalp hastalıkları tedavisi öncesinde detaylı kalp incelemesi için gereklidir. Kapak hastalıkları, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları takibinde düzenli olarak yapılır. İlaç tedavilerinin etkisini değerlendirmek için kullanılabilir.

EKO yapılma nedenleri:

• Kalp hastalıklarını tespit etmek ve takip etmek
• Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı gibi belirtileri araştırmak
• Kalp krizi sonrası kalp hasarını değerlendirmek
• Yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol gibi risk faktörlerinde kontrol amaçlı
• Ailede kalp hastalığı öyküsü olanlarda tarama yapmak
• Sporcularda kalp sağlığını değerlendirmek
• Kapak hastalıkları, kalp yetmezliği, ritim bozukluklarını takip etmek
• Kalp hastalıkları tedavisi öncesinde detaylı inceleme yapmak
• İlaç tedavisinin etkisini değerlendirmek

Ekokardiyografi Türleri Nelerdir?

Ekokardiyografinin farklı türleri vardır ve her biri farklı amaçlarla kullanılır.

Transtorasik ekokardiyografi (TTE) en sık kullanılan yöntemdir. Göğüs üzerinden yapılır ve çoğu hasta için yeterli bilgi sağlar.

Transözofageal ekokardiyografi (TEE), yemek borusuna yerleştirilen ince bir probla yapılır. Kalbe çok daha yakın görüntü alınabildiği için kapak hastalıkları, kalpte pıhtı varlığı ve bazı cerrahi işlemler sırasında detaylı inceleme için tercih edilir. Sedasyon, yani hafif anestezi gerektirir.

Stres ekokardiyografi, kalbin zorlandığı durumlarda nasıl çalıştığını gösterir. Egzersiz (efor ekosu) veya damar yoluyla ilaç (dobutamin stres ekosu) verilerek kalp hızlandırılır. Böylece koroner arter hastalığını ve kalbin stres altındaki performansını değerlendirmek mümkün olur.

Ekokardiyografi Nasıl Yapılır?

Ekokardiyografi için özel bir hazırlık gerekmez. Test öncesi normal şekilde yemek yiyebilir ve ilaçlarınızı alabilirsiniz. Rahat kıyafet tercih etmek faydalıdır. Üst kısmınızın çıplak olması gerekeceği için önden açılan bir gömlek pratik olur.

Test sırasında genellikle sol yan pozisyonda uzanırsınız. Göğsünüze ses dalgalarının iletimini kolaylaştıran jel sürülür. Ultrason probu ile kalp farklı açılardan görüntülenir. Bazı anlarda derin nefes almanız veya hafifçe pozisyon değiştirmeniz istenebilir.

Doppler tekniği ile kalpten ve kapaklardan geçen kan akışı renkli ve hareketli görüntülerle izlenir, bu sırada monitörden ses de duyabilirsiniz. İşlem boyunca rahat nefes alabilir ve konuşabilirsiniz. Ağrısız ve güvenli bir tetkiktir.

Ekokardiyografi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Ekokardiyografi sonuçları kardiyolog tarafından detaylı olarak değerlendirilir. Kalp kasının hareket kabiliyeti, ejeksiyon fraksiyonu adı verilen kalbin pompalama gücü ölçülür. Normal ejeksiyon fraksiyonu yüzde 55-70 arasındadır.

Kalp kapakları tek tek incelenir ve darlık veya kaçak olup olmadığı belirlenir. Kalp odacıklarının boyutları ölçülür ve normalden büyük olup olmadığı değerlendirilir. Kalp duvarının kalınlığı kontrol edilir.

Sonuçlar genellikle normal, hafif, orta veya ciddi şeklinde sınıflandırılır. Anormallik tespit edilirse ek tetkikler gerekebilir. Tedavi gerekli olup olmadığı ve takip sıklığı belirlenir.

Ekokardiyografi Hazırlığı Nasıl Yapılır?

Standart ekokardiyografi için özel hazırlık gerekmez. Aç kalmaya gerek yoktur ve normal beslenmaya devam edebilirsiniz. İlaçlarınızı normal saatlerde alabilirsiniz. Su içmekte kısıtlama yoktur.

Rahat ve gevşek kıyafet giymeniz önerilir. Üst vücudunuzun açılması gerektiği için önden düğmeli gömlek veya bluz tercih edilebilir. Takılarınızı çıkarmanız istenebilir. Makyaj ve parfüm kullanımında sakınca yoktur.

Transözofageal ekokardiyografi için 6 saat öncesinden aç kalmanız gerekir. Bu test için randevu alırken size özel talimatlar verilir. Stres ekokardiyografi öncesinde kafein alımından kaçınılması önerilir.

Ekokardiyografi Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?

Standart ekokardiyografi tamamen güvenli bir testtir ve hiçbir riski yoktur. Ultrason dalgaları zararsızdır ve vücuda herhangi bir etkisi bulunmaz. Hamilelikte ve çocuklarda güvenle yapılabilir. Radyasyon içermez.

Transözofageal ekokardiyografide minimal riskler bulunabilir. Boğaz ağrısı, bulantı veya kusma geçici olarak görülebilir. Çok nadir olarak yemek borusu hasarı olabilir.

Stres ekokardiyografide kalp ritim bozuklukları veya tansiyon değişiklikleri olabilir. Göğüs ağrısı veya nefes darlığı gelişebilir. Testin amacı şikayetleri ortaya çıkarmaktır. Deneyimli personel tarafından yapıldığında riskler minimumdur.

Ekokardiyografi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Ekokardiyografi ağrılı bir işlem midir?

Ekokardiyografi tamamen ağrısız bir işlemdir. Sadece göğsünüze prob ile hafif baskı uygulanır. Jel soğuk gelebilir ancak rahatsızlık vermez. Test sırasında rahat nefes alabilir ve konuşabilirsiniz.

Ekokardiyografi ne kadar sürer?

Standart ekokardiyografi genellikle 15-30 dakika sürer. Karmaşık vakalarda veya detaylı inceleme gerektiğinde daha uzun sürebilir. Stres ekokardiyografi 45-60 dakika, transözofageal ekokardiyografi 30-45 dakika sürer.

Ekokardiyografi öncesi aç kalmak gerekir mi?

Standart ekokardiyografi için aç kalmanıza gerek yoktur. Normal yemek yiyebilir ve içecek tüketebilirsiniz. Sadece transözofageal ekokardiyografi öncesinde 6 saat aç kalmanız gerekir.

Ekokardiyografi hamilelikte yapılabilir mi?

Ekokardiyografi hamilelikte tamamen güvenlidir. Ultrason dalgaları bebeğe zarar vermez. Hamilelik sırasında kalp değişiklikleri nedeniyle gerektiğinde rahatlıkla yapılabilir. Radyasyon içermediği için risk oluşturmaz.

Ekokardiyografi sonuçları ne zaman çıkar?

Ekokardiyografi sonuçları genellikle test sırasında görülür. Kardiyolog temel bulguları hemen değerlendirebilir. Detaylı rapor aynı gün veya ertesi gün hazır olur. Acil durumlar hemen değerlendirilir.

Ekokardiyografi ne sıklıkla yapılmalıdır?

Ekokardiyografi sıklığı hastanın durumuna bağlıdır. Normal kişilerde rutin tarama gerekmez. Kalp hastalığı olan hastalarda 6 ay-2 yıl arası takip yapılır. Ciddi hastalıklarda daha sık kontrol gerekebilir.

Kadınlarda EKO nasıl olur?

Kadın hastalarda da standart prosedür uygulanır. Gebelik gibi özel durumlarda da güvenle yapılabilir çünkü radyasyon içermez. Göğüs bölgesine ultrason probu yerleştirileceği için sütyen çıkarılması gerekebilir. Hastanın rahat etmesi için hastane tarafından özel önlük verilebilir.

EKG ve EKO arasındaki fark nedir?

EKG (Elektrokardiyografi) ve EKO (Ekokardiyografi) kalp sağlığını değerlendirmek için kullanılan iki farklı tanı testidir, ancak amaçları ve yöntemleri farklıdır.

EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçer. Göğüs, kol ve bacaklara yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla kalbin atış ritmini, hızını ve elektriksel dalgalarını kaydeder. Ritim bozuklukları (aritmi), kalp krizi bulguları ve bazı iletim bozuklukları EKG ile tespit edilebilir. Test genellikle birkaç dakika sürer, hızlı ve ağrısızdır.

Ekokardiyografi (EKO) ise ultrason dalgaları kullanarak kalbin yapısını ve çalışmasını görüntüler. Kalp kapaklarının durumu, kalp kasının kasılma gücü, kalp boşluklarının boyutları ve kalp etrafında sıvı olup olmadığı EKO ile değerlendirilir. EKO sayesinde kalbin görsel olarak hareketi ve kan akışı izlenir.

Özetle; EKG kalbin elektriksel haritasını, EKO ise kalbin yapısal ve fonksiyonel “canlı” görüntüsünü verir. Birçok kalp hastalığının tanısında her iki test de birbirini tamamlayıcı olarak kullanılır

Ekokardiyografi çocuklarda yapılabilir mi?

Ekokardiyografi çocuklarda güvenle yapılabilir. Doğumsal kalp hastalıkları teşhisinde çok önemlidir. Çocuklarda özel prob kullanılır. Radyasyon içermediği için tekrarlanabilir. Sedasyon genellikle gerekmez.

Kalp pili olan hastalarda ekokardiyografi yapılabilir mi?

Kalp pili olan hastalarda ekokardiyografi güvenle yapılabilir. Ultrason dalgaları kalp pilini etkilemez. Pil fonksiyonları bozulmaz. İmplante cihazı olan hastalar önceden bilgilendirmelidir.

Ekokardiyografi ile hangi hastalıklar tespit edilir?

Ekokardiyografi kalp yetmezliği, kapak hastalıkları, kalp kası hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları, kalp zarı hastalıkları ve kalp tümörlerini tespit edebilir. Koroner arter hastalığının etkilerini gösterir.

Ekokardiyografi öncesi ilaç kullanımı kesilir mi?

Çoğu ilaç ekokardiyografi öncesi kesilmez. Kalp ilaçlarınızı normal kullanabilirsiniz. Sadece stres ekokardiyografi öncesinde bazı ilaçlar geçici kesilebilir. Doktorunuz size özel talimat verecektir.

Ekokardiyografi sonrası normal yaşama ne zaman dönülür?

Ekokardiyografi sonrası hemen normal yaşamınıza dönebilirsiniz. Araba kullanabilir, çalışabilir ve spor yapabilirsiniz. Transözofageal ekokardiyografi sonrası sedasyon etkisi geçene kadar 2-4 saat beklemek gerekebilir.

Referans: Echocardiogram