Göğüs ağrısı yaşamınızda karşılaşabileceğiniz en endişe verici belirtilerden biridir. Göğsünüzde ani ağrı hissettiğinizde ilk aklınıza gelen “kalp krizi mi geçiriyorum” sorusu tamamen normaldir. Ancak göğüs ağrısının çoğu durumda kalp ile ilgisi yoktur ve daha basit nedenlerden kaynaklanır.
Göğüs ağrısının yüzlerce farklı nedeni olabilir. Göğsünüzde ağrı hissetmenize neden olan durumlar arasında kas gerginliği, sindirim sorunları, akciğer problemleri, kalp hastalıkları, stres ve anksiyete, göğüs kemiği iltihabı, sinir sıkışması, astım, bronşit, reflü hastalığı, safra kesesi taşları, göğüs duvarı yaralanmaları, zona virüsü, meme hastalıkları ve fibromiyalji yer alabilir.
En önemli nokta ağrınızın karakterini tanımayı öğrenmektir. Kalp kaynaklı göğüs ağrısı genellikle efor sırasında başlar, göğsün ortasında hissedilir ve kola, çeneye yayılır tarzdadır, dinlendiğinizde geçer. Bu yayılım kalp kaynaklı göğüs ağrısı için ayırıcıdır. Kas kaynaklı ağrılar ise hareketle artar, dokunmayla hassasiyeti vardır. Sindirim kaynaklı ağrılar yemek ile ilişkilidir ve yanma hissi verir. Ağrınızı gösterebiliyorsanız “tam şurası ağrıyor gibi” bu kalp kaynaklı göğüs ağrısını dışlar.
Göğüs ağrısı yaşadığınızda panik yapmamak önemlidir. Çoğu ağrı 15-20 dakika içinde kendiliğinden geçer. Ancak belirli alarm belirtileri varsa hemen tıbbi yardım almanız gerekir. Modern tıbbın tanı imkanları sayesinde ağrının nedenini hızla belirleyebilir ve uygun tedaviyi uygulayabiliriz.
Göğüs Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Göğüs ağrısının nedenleri çok çeşitlidir ve göğüs kafesinizdeki herhangi bir yapıdan kaynaklanabilir.
Kalp kaynaklı göğüs ağrısı nedenleri en ciddi grup olmakla birlikte tüm göğüs ağrılarının sadece %15-20’sini oluşturur. Koroner arter hastalığı kalp kasınıza kan taşıyan damarların daralması durumudur ve efor sırasında angina adı verilen göğüs ağrısına neden olur. Stabil angina belirli efor düzeyinde başlar ve dinlenme ile geçer. Unstabil angina dinlenme sırasında da olabilir ve daha tehlikelidir.
- Kalp krizi damarın tamamen tıkanması ile gelişir ve acil müdahale gerektirir. STEMI ve NSTEMI olmak üzere iki tipi vardır. Her ikisi de kalp kasında kalıcı hasara yol açabilir. Erken müdahale ile hasar minimum düzeyde tutulabilir.
- Kalp zarı iltihabı olan perikardit kalbin etrafındaki zarın iltihaplanması durumudur ve keskin, nefes almayla artan ağrıya yol açar. Viral enfeksiyonlar en yaygın nedenidir. Öne eğilme ile ağrı azalır, sırtüstü yatma ile artar.
- Aort hastalıkları ana atardamardaki problemlerdir. Aort anevrizması damarın genişlemesi durumudur ve yırtılma riski taşır. Aort disseksiyonu aort duvarının yırtılması olup ani, yırtıcı ağrıya neden olur. “Hayatımda hissettiğim en şiddetli ağrı” şeklinde tarif edilir.
- Kalp kapak hastalıkları özellikle aort darlığı efor sırasında göğüs ağrısına neden olabilir. Mitral kapak çıkıntısı genç kadınlarda göğüs ağrısı yapabilir. Kapak enfeksiyonu olan endokardit ateş ile birlikte göğüs ağrısı verir.
- Kalp yetmezliği kalp pompasının zayıflaması durumudur. Nefes darlığı ile birlikte göğüs rahatsızlığı yaşanabilir. Özellikle efor sırasında belirtiler artar.
- Ritim bozuklukları (aritmiler) çok hızlı veya çok yavaş kalp atışları çarpıntıya eşlik eden göğüs ağrısı ve rahatsızlığa neden olabilir. Atrial fibrilasyon düzensiz kalp atışları yapar. Ventriküler taşikardi tehlikeli hızlı kalp atışları oluşturur.
- Kalp kası hastalığı olan kardiyomiyopati kalp kasının kalınlaşması veya zayıflaması durumudur. Hipertrofik kardiyomiyopati özellikle gençlerde egzersiz sırasında göğüs ağrısına neden olur.
Akciğer kaynaklı nedenler nefes alma ile ilişkili ağrılara neden olur. Akciğer zarı iltihabı olan plörit derin nefes alırken keskin ağrı verir. Akciğer embolisi akciğer damarlarında pıhtı oluşması durumudur ve ani başlayan nefes darlığı ile birlikte seyreder. Pnömotoraks akciğerin çökmesi durumudur ve ani göğüs ağrısı ile kendini gösterir.
Kas-iskelet kaynaklı nedenler en yaygın grup olup göğüs ağrılarının %60-70’ini oluşturur. Kostokondrit göğüs kafesi kıkırdaklarının iltihaplanması durumudur ve dokunmayla artan ağrı verir. Kas gerginliği yanlış duruş, ağır kaldırma sonrası gelişir. Fibromiyalji yaygın kas ağrısı sendromudur ve çoklu noktada hassasiyet oluşturur.
Sindirim sistemi kaynaklı nedenler özellikle yemek sonrası görülür. Gastroözofageal reflü mide asidinin yutak borusuna kaçması durumudur ve yanma tarzı ağrı oluşturur. Safra kesesi taşı sağ üst karın ve sağ omuz ağrısına neden olur. Peptik ülser mide veya oniki parmak bağırsağında yara oluşması durumudur.
Ruhsal nedenler göğüs ağrısının göz ardı edilmemesi gereken nedenleridir. Panik atak ani başlayan yoğun korku hissi ile birlikte göğüs sıkışması yaşatır. Anksiyete bozuklukları kronik stres durumları göğüs gerginliğine neden olur. Depresyon fiziksel belirtiler arasında göğüs ağrısı da bulunur.
Diğer nedenler arasında zona virüsü göğüs etrafında dolaşan sinir ağrısına neden olur. Meme hastalıkları özellikle kadınlarda göğüs ağrısı yapar. Aort hastalıkları ana atardamardaki sorunlar ani yırtıcı ağrıya yol açar.
Göğüs Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Göğüs ağrısının belirtileri nedene göre farklılık gösterir ve ağrının karakteri tanıya yönlendirici olur.
Kalp kaynaklı ağrı tipik olarak göğsün ortasında hissedilir. Sıkıştırıcı, ezici, ağırlık hissi veren karakterdedir. “Göğsüme fil basıyor”, “sıkışıyorum” şeklinde tarif edilir. Sol kola, çeneye, boyna, sırta yayılabilir. Efor sırasında başlar, dinlenme ile geçer. Nitrat ilacı ile rahatlama gösterir.
Akciğer kaynaklı ağrı genellikle keskin, bıçak saplanması tarzındadır. Derin nefes alma, öksürme ile artar. Yan yatma ile rahatlayabilir. Nefes darlığı, öksürük, ateş eşlik edebilir. Pozisyon değiştirme ile ağrının şiddeti değişir.
Kas-iskelet ağrısı dokunmayla artan karakterdedir. Hareket ile kötüleşir, istirahat ile iyileşir. Belirli pozisyonlarda rahatsızlık verir. Lokal hassasiyet vardır, parmakla basıldığında acır. Sabah tutukluğu yaşanabilir.
Sindirim kaynaklı ağrı yanma, batma karakterindedir. Yemek ile ilişkilidir, açken artabilir veya tok iken başlayabilir. Antasit ile geçer. Ekşi su gelme, şişkinlik, gaz çıkarma ile rahatlama olur. Yutma güçlüğü eşlik edebilir.
Ruhsal kaynaklı ağrı anksiyete, panik atak ve stres nedeniyle oluşan göğüs ağrısıdır. Bu ağrı genellikle sıkışma, basınç hissi verir ve gerçek kalp ağrısına çok benzer. Panik atak sırasında kalp çarpıntısı, terleme, titreme eşlik eder. Yoğun korku hissi ve “ölüyorum” düşüncesi yaşanır.
Hiperventilasyon hızlı ve sığ nefes alma durumudur ve el-ayak uyuşmasına neden olur. Kan gazları bozulur ve göğüs sıkışması hissi artar.
Bu tür ağrılar belirli durumlarla tetiklenir:
- Stresli olaylar (sınav, iş görüşmesi)
- Kapalı alanlar (asansör, kalabalık)
- Travmatik anılar
- Aşırı kafein tüketimi
- Uykusuzluk
Önemli özelliği gerçek kalp ağrısından farklı olarak efor ile başlamamasıdır. Dinlenme sırasında bile olabilir ve duygusal tetikleyicilerle ilişkilidir.
Ağrının süresi de önemli ipucu verir. Saniyeler süren ağrılar genellikle ciddi değildir. Dakikalar süren ağrılar kalp kaynaklı olabilir. Saatler süren ağrılar kas kaynaklı olma olasılığı yüksektir.
Göğüs Ağrısı Nasıl Geçer? Ne İyi Gelir?
Göğüs ağrısının geçmesi nedene göre farklı yaklaşımlar gerektirir ve doğru yöntemler hızlı rahatlama sağlar.
Kalp kaynaklı ağrıya ilk müdahale dinlenme ve nitrat kullanımıdır. Fiziksel aktiviteyi hemen durdurun ve oturun veya uzanın. Dil altı nitrat spreyi varsa kullanın, 5 dakika sonra tekrarlayabilirsiniz. Aspirin varsa çiğneyerek alın çünkü kan pıhtılaşmasını engeller. Kalp kaynaklı göğüs ağrısı şüpheniz varsa ve ağrı 15 dakikadan uzun sürerse acil servise başvurun.
Kas kaynaklı ağrıya sıcak-soğuk uygulama ve hafif germe etkilidir. İlk 24-48 saat soğuk kompres iltihabı azaltır. 15-20 dakika arayla uygulayın. Sonrasında sıcak kompres kas gevşemesini sağlar. Hafif germe egzersizleri kasın esnekliğini artırır. Anti-inflamatuar ilaçlar ibuprofen, diklofenak ağrı ve iltihabı azaltır.
Sindirim kaynaklı ağrıya antasit ve beslenme düzenlemesi yardımcı olur. Antasit tabletler mide asidini nötralize eder ve hızlı rahatlama sağlar. H2 reseptör blokerleri ranitidin, famotidin asit üretimini azaltır. Proton pompa inhibitörleri omeprazol, lansoprazol güçlü asit baskılama yapar.
Beslenme değişiklikleri uzun vadeli çözüm sağlar. Küçük ve sık öğünler mide yükünü azaltır. Baharatlı, yağlı, asitli yiyeceklerden kaçının. Yemek sonrası 2-3 saat boyunca uzanmayın. Başınızı yükseğe alarak uyuyun.
Ruhsal kaynaklı ağrıya nefes egzersizleri ve rahatlama teknikleri faydalıdır. Diyafram nefesi stresin fiziksel etkilerini azaltır. 4 saniye nefes alın, 4 saniye tutun, 8 saniye verin. Progressive kas gevşetme gergin kasları rahatlatır.
Genel rahatlama yöntemleri tüm ağrı tiplerinde faydalı olabilir. Pozisyon değişikliği farklı duruşlar deneyerek rahat pozisyon bulun. Gevşek kıyafet göğüs kafesini sıkan kıyafetleri çıkarın. Temiz hava alın, pencere açın veya dışarı çıkın.
Dikkat dağıtma teknikleri müzik dinleme, kitap okuma ağrıdan dikkatinizi başka yöne çeker. Masaj hafif göğüs masajı kas gerginliğini azaltır. Sıcak duş kas gevşemesi ve genel rahatlama sağlar.
Kalbim mi Ağrıyor? Göğsüm mü?
Bu soru göğüs ağrısı yaşayan hemen herkesin aklına gelir ve ayırt etmek hayati önem taşır.
Kalp ağrısının özellikleri belirgin karakteristiklere sahiptir. Kalbinizden kaynaklanan ağrı genellikle göğsünüzün tam ortasında, göğüs kemiğinizin arkasında hissedilir. Bu ağrı sıkıştırıcı, ezici bir karaktere sahiptir – sanki göğsünüzde ağır bir cisim varmış gibi. Hastalar bunu “fil basıyor”, “sıkışıyorum”, “nefes alamıyorum” şeklinde tarif eder.
Kalp ağrısının özel bir özelliği yayılmasıdır. Ağrı göğsünüzden başlayıp sol kolunuza, çenenize, boynunuza hatta sırtınıza doğru yayılabilir. Bu yayılma çok karakteristiktir.
Kalp ağrısı genellikle fiziksel aktivite sırasında başlar. Merdiven çıkarken, hızlı yürürken, ağır bir şey kaldırırken ortaya çıkar. Soğuk havada veya stresli anlarda da tetiklenebilir. En önemli özelliği dinlendiğinizde geçmesidir. Eğer nitrat ilaçınız varsa ve kullandığınızda geçerse bu kalp ağrısını destekler.
Göğüs duvarı ağrısının özellikleri kalp ağrısından farklıdır. Kas, kemik veya kıkırdaktan kaynaklanan ağrıyı parmağınızla işaret edebilirsiniz – “tam şurası ağrıyor” diye gösterebilirsiniz. Ağrı keskin, delici, bazen zonklayıcı karakterde olur.
En belirgin farkı hareketle artmasıdır. Kolunuzu kaldırdığınızda, öne eğildiğinizde, döndüğünüzde ağrı kötüleşir. Parmağınızla bastığınızda acır, bu çok tipiktir. Belirli pozisyonlarda rahatlarsınız, farklı pozisyonlarda artar.
Bu tür ağrılar saatlerce hatta günlerce sürebilir. Ağrı kesici ilaçlar özellikle anti-inflamatuar olanlar ile rahatlama görürsünüz.
Ayırıcı ipuçları pratik değerlendirme sağlar. Ağrıyı parmakla gösterebiliyorsanız kalp dışı olma olasılığı yüksektir. Hareket ile artması kas kaynaklı olduğunu düşündürür. Nefes ile ilişkisi akciğer kaynaklı olabileceğini gösterir.
Kadınlarda farklılıklar önemli bir konudur. Kadınlar atipik belirtiler gösterebilir. Çene ağrısı, sırt ağrısı, bulantı, yorgunluk kalp krizi belirtisi olabilir. “Sindirimi bozuldu” diyerek gelen kadın hastalarda kalp krizi sık atlanır.
Yaşlılarda farklılıklar da dikkat çekicidir. Diyabeti olan yaşlı hastalarda sessiz kalp krizi görülebilir. Ağrı hissetmeyebilir, sadece nefes darlığı yaşayabilir. Konfüzyon, halsizlik tek belirti olabilir.
Şüphe durumunda yaklaşım her zaman güvenli tarafta olmaktır. Emin değilseniz kalp kaynaklı kabul edin. Acil servise başvurun, EKG çektirin.
Göğüs Ağrısı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Göğüs ağrısı tedavisi altta yatan nedene göre spesifik yaklaşımlar gerektirir ve erken tanı tedavi başarısını artırır.
Kalp Kaynaklı Ağrı Tedavisi
Akut tedavi kalp krizi şüphesinde acil müdahale gerektirir. Aspirin 300 mg çiğnetilir, kan pıhtılaşmasını engeller. Nitrat dil altı veya sprey kalp damarlarını genişletir. Oksijen desteği kan oksijen seviyesini artırır. Morfin şiddetli ağrıyı keser.
Trombolitik tedavi pıhtı eritici ilaçlar ilk 12 saat içinde uygulanır. Streptokinaz, alteplaz damardaki pıhtıyı eritir. Primer anjiyoplasti mümkünse tercih edilir. Balon ile damar açılır, stent yerleştirilir.
Uzun dönem tedavi ikincil korunma sağlar. Antiplatelet tedavi aspirin, klopidogrel kan pıhtılaşmasını önler. Beta blokerler metoprolol, bisoprolol kalp iş yükünü azaltır. ACE inhibitörleri enalapril, ramipril kalp fonksiyonlarını korur. Statin atorvastatin, simvastatin kolesterol düşürür.
