Atriyal Fibrilasyon Nedir?
AF olarak da bilinen atriyal fibrilasyon, düzensiz ve genellikle hızlı kalp atışları ile karakterize yaygın bir kalp ritim bozukluğudur. Kalbin elektrik sinyalleri kaotik hale geldiğinde ortaya çıkar ve kalbin üst odacıklarının (kulakçıklar) normal şekilde kasılmak yerine titremesine neden olur. Bu düzensiz ritim çarpıntı, yorgunluk, nefes darlığı ve hatta baş dönmesi gibi çeşitli semptomlara yol açabilir. AF nedenleri yaş ve yüksek tansiyondan kalp kapak hastalığı ve obeziteye kadar değişebilir. En uygun tedavi planını belirlemek için altta yatan nedeni tespit etmek çok önemlidir.
Atriyal fibrilasyon tedavisinde kullanılan yöntemler arasında kalp hızını ve ritmini kontrol etmek için ilaçlar, kan pıhtılaşması riskini azaltmak için kan sulandırıcılar ve kardiyoversiyon veya ablasyon gibi prosedürler yer alabilir. Stresi yönetmek, sağlıklı bir kiloyu korumak ve alkol, kafein gibi tetikleyicilerden kaçınmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri de en az diğer tedaviler kadar önemlidir.
Atriyal Fibrilasyon Türleri Nelerdir?
Atriyal fibrilasyon, her biri farklı özelliklere sahip farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Atriyal fibrilasyon türleri şunları içerir:
Paroksismal atriyal fibrilasyon (PAF): Atriyal fibrilasyon ataklar halinde gelip kendiliğinden sonlanıyorsa paroksismal atriyal fibrilasyon olarak adlandırılır. Paroksismal atriyal fibrilasyonda en belirgin şikayet çarpıntıdır.
Persistan atriyal fibrilasyon: Atriyal fibrilasyon atakları inatçı ise, yani durması için ilaç veya şok tedavisi gerekiyorsa buna persistan atriyal fibrilasyon denir. Persistan atriyal fibrilasyonda hastalar çarpıntıdan ziyade halsizlik ve yorgunluk hissederler.
Uzun süreli persistan atriyal fibrilasyon: Bir yıldan daha uzun süredir devam eden atriyal fibrilasyona uzun süreli persistan atriyal fibrilasyon denir.
Kalıcı atriyal fibrilasyon: Atriyal fibrilasyon hiç normale dönmüyorsa ve normale döndürmek için herhangi bir strateji yoksa buna kalıcı atriyal fibrilasyon denir.
Hazırladığım bu video ile atriyal fibrilasyon hakkında daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Atriyal Fibrilasyon EKG Özellikleri?
Elektrokardiyogram (EKG) kalbin elektriksel aktivitesini kaydetmek için kullanılan bir tanı aracıdır ve atriyal fibrilasyonun varlığını belirlemeye yardımcı olabilir.
AF EKG’si tipik olarak aşağıdaki özellikleri gösterir:
P dalgası yoktur çünkü atriyumda hızlı fibrilasyon vardır. Başka bir deyişle, atriyum düzenli olarak kasılmaz. Ventriküle geçiş de düzensizdir. Bu nedenle birbirini izleyen R dalgaları arasındaki mesafe düzensiz olarak değişir. Hasta bunu kalp atışında veya nabızda düzensizlik olarak hisseder.
Atriyal Fibrilasyon Neden Olur?
Atriyal fibrilasyon riskini arttıran en yaygın nedenler yaş ve yüksek tansiyondur. Bazen herhangi bir neden olmadan da ortaya çıkabilir. Buna “Lone AF” denir. Ancak genel olarak atriyal fibrilasyon riskini artıran nedenler şunlardır:
- Yaş
- Tansiyon yüksekliği
- Erkek cinsiyet
- Altta yatan diğer kalp hastalıkları (kapak hastalıkları, kalp yetersizliği gibi)
- Koroner arter hastalığı (kalp damarlarında darlık)
- Kalp yetersizliği
- Şişmanlık
- Tiroid problemleri
Atriyal Fibrilasyon Belirtileri Nelerdir?
Atriyal fibrilasyonu olan bazı kişilerde herhangi bir belirti görülmeyebilir, bu da erken teşhis ve tanıyı zorlaştırır. Ancak genel olarak atriyal fibrilasyonun neden olduğu şikayetler şunlardır:
- Nabız düzensizliği
- Çarpıntı
- Halsizlik ve yorgunluk
- Baş dönmesi
- Efor kapasitesinde azalma
- Nefes darlığı
- Bayılma
- Göğüs ağrısı
Atriyal Fibrilasyon Riskleri Nelerdir?
Atriyal fibrilasyon tedavi edilmezse inme veya felç, kalp kapak yetersizliği ve kalp yetmezliği riskini artırır.
- İnme (felç): Atriyal Fibrilasyon, kulakçıkların çok hızlı titreştiği ve neredeyse hiç kasılma olmadığı bir durumdur. Kulakçıklardaki kan akış hızı yavaşlar ve içerisindeki kanı kolayca boşaltamazlar. Bu durum kan pıhtılaşması riskini artırabilir. Bu pıhtılar kalpten koparak dolaşıma katılabilir. Buna emboli denir. Beyne ulaşırlarsa felç yani inmeye neden olabilirler. Ayrıca beyin dışındaki organlara da giderek o organa giden kan akışını bozabilir ve işlev kaybına neden olabilirler.
- Kalp Yetmezliği: Atriyal fibrilasyonun en korkulan sonuçlarından biri kalp yetmezliğidir. Atriyal fibrilasyonda kalp odacıklarının düzensiz ve hızlı çalışması kalp kaslarını zayıflatarak kalbin kanı etkili bir şekilde pompalayamamasına neden olabilir. Bu da kalp yetmezliği riskini artırır.
- Kalp kapak yetersizlikleri: Atriyal fibrilasyon özellikle mitral ve triküspid kapakta yetersizliklere neden olabilir.
Atriyal fibrilasyonlu hastalarda yaşam süresi (tedavi edilmezse) bu komplikasyonlar nedeniyle normal insanlara kıyasla azalmıştır. Ancak net bir süre verecek istatistikler yoktur. Atriyal fibrilasyonu olan kişilerin bu riskleri akılda tutmaları ve tedavilerini aksatmamaları çok önemlidir.
Atriyal Fibrilasyon Nasıl Anlaşılır?
Atriyal fibrilasyon tanısı koymak için EKG veya ritim izleme cihazları ile kalp ritmini görmek gerekir. Tanı oldukça kolaydır, çok tipik EKG bulguları vardır. Bazen atriyal fibrilasyon atakları çok kısa sürelidir. Bu gibi durumlarda EKG çeken akıllı saatler veya küçük taşınabilir EKG cihazları atriyal fibrilasyonun tetiklendiği anı yakalamada faydalıdır.
Bazı durumlarda düzensiz kalp atışlarına neden olabilecek kalp hastalıkları veya kalp dışı hastalıkları (Aşırı aktif tiroid gibi) araştırmak için çeşitli testler yapılabilir. Atriyal fibrilasyonu teşhiş etmek için yapılan testler şunları içerebilir:
- Kan testi
- EKG (Elektrokardiyografi)
- Holter
- Olay kaydedici (Event recorder)
- Efor testi
- Ekokardiyografi
Atriyal Fibrilasyon Tedavisi?
Atriyal fibrilasyonun nedenine, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve semptomların ciddiyetine bağlı olarak, atriyal fibrilasyon tedavisi şunları içerir:
- Risk faktörü kontrolü
- İlaç tedavisi
- Kardiyoversiyon (şok tedavisi)
- Ablasyon
Risk faktörü kontrolü: İlk olarak atriyal fibrilasyonun düzeltilebilir bir nedeni olup olmadığı araştırılır. Bunlar arasında tiroid problemleri, alkol kullanımı, obezite ve hipertansiyon sayılabilir. Varsa bunlar kontrol altına alınmaya çalışılır.
İlaç tedavisi: Atriyal fibrilasyonun neden olduğu semptomları kontrol etmek ve komplikasyon riskini azaltmak için kalp ritim düzenleyici ilaçlar ve inme (felç) riski yüksekse kan sulandırıcılar kullanılır. Kan sulandırıcılar pıhtı oluşumunu önlemeye yardımcı olarak inme riskini azaltır.
Kardiyoversiyon: Kalp ritim bozuklukları olan hastalarda normal kalp ritmini geri getirmek için uygulanan şok tedavisidir.
Elektrofizyoloji – Ablasyon: Bu tedavi seçeneği, ritim bozukluğuna neden olan bölgelerin sıcak (RF) veya soğuk (Cryo, Kriyo) ablasyon yöntemleri ile yakılması – dondurulması işlemidir. Atriyal fibrilasyon nedeniyle düzeni bozulan kalp ritmini normale döndürmek veya normalde kalmasını sağlamak için oldukça etkili bir yöntemdir. Dafa fazla ayrıntı için atriyal fibrilasyon ablasyonu yazısını okuyabilirsiniz.
Atriyal fibrilasyona bazen atriyal erken atım (AEA veya AES) denir. EKG’den veya varsa holter kaydında bu erken atımların nerden geldiği tahmin edilebilir. Ablasyon planlanan hastalarda bu erken atımların çıktığı yeri bulup yakmak ritim bozukluğunu yok etmede oldukça faydalıdır.
Dr. Taylan Akgün Not: AF tedavisi, hastanın özel koşullarına ve semptomlarına bağlı olarak kişiselleştirilir. Tedavi seçenekleri ve yaklaşımları bir kardiyolog/elektrofizyolog tarafından değerlendirilmelidir. Tedaviye erken başlamak başarıyı artırır. Bu nedenle atriyal fibrilasyonun tedavisine ilk tanıdan itibaren başlanmalıdır. Risk faktörleri hemen kontrol edilmeli ve tekrarlayan atakların varlığında erken dönemde af ablasyonu düşünülmelidir. Atriyal fibrilasyon yaşam kalitenizi önemli ölçüde düşürür.
Atriyal Fibrilasyon Sorular
Atriyal Fibrilasyonda Nabız Kaç Olur?
Atriyal fibrilasyon, kalpteki normal elektrik sinyalleri kaotik hale geldiğinde ortaya çıkar ve kulakçıkların normal şekilde kasılmak yerine titreşmesine neden olur. Kulakçıklardaki bu düzensiz ritim karıncıklara yansır. Nabız düzensizdir. Nabız hızı çok değişken olabilir. Dakikada 40-50 olabileceği gibi 150-160 veya daha fazla da olabilir.
Atriyal Fibrilasyon Kendiliğinden Geçer mi?
Müdahale edilmezse ya da neden olan faktörler kontrol altına alınmazsa atriyal fibrilasyon ilerleyebilir. Atriyal fibrilasyon atakları daha sık ve uzun süreli hale gelebilir ya da kalıcı olabilir. Risk faktörlerinin kontrol altına alınmasıyla AF ataklarının sıklığı ve süresi azaltılabilir.
Atriyal Fibrilasyonda Yaşam Tarzı Nasıl Olmalı?
Atriyal Fibrilasyonda yaşam tarzının değiştirilmesi çok önemlidir. Düzenli egzersiz, kilo verme, alkol alımını azaltma-kesme, uyku apnenin kontrolü, tansiyon kontrolü gibi yaşam tarzı değişiklikleri AF ataklarının sıklığını önemli ölçüde azaltır. Bu nedenle, ister ilaç tedavisi ister ablasyon tedavisi uygulansın, yaşam tarzı değişikliği her iki tedavinin de ayrılmaz bir parçasıdır.
Referans: Atrial Fibrillation
Güncelleme: 5 Mart 2024
