Bradikardi, kalp atış hızının dakikada 60’ın altına düştüğü anormal bir kalp ritmidir. Profesyonel sporcularda veya uyku sırasında düşük kalp hızı normal kabul edilebilse de, şikayetlere yol açıyorsa vücuda yeterli kan pompalanamadığının işareti olabilir. Bradikardi, altta yatan bir kalp hastalığı durumunda tehlikeli hale gelebilir ve tedavi gerektirebilir. Belirtiler arasında halsizlik, baş dönmesi, nefes darlığı, göğüste baskı hissi ve bayılma yer alır. Tedavi edilmeyen semptomatik (şikayetlere neden olan) bradikardi, dokuların yeterli oksijen alamamasına ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Bradikardi Nedir?
Bradikardi, nabız düşüklüğü ve kalbin yavaş atmasını ifade eden tıbbi bir terimdir. Bradikardi durumunda kalp hızı dakikada 60’ın altına düşer. Normalde bir yetişkinin kalp atış hızı (nabzı) dakikada 60 ile 100 arasında olmalıdır.
Bradikardi Neden Olur?
Bradikardi veya nabız düşüklüğü iki durumda ortaya çıkar. Bunlar:
- Kalp atışları normalde çıktığı yerden daha az çıkar.
- Elektriksel ileti kalpte yayılırken yavaşlar veya bloklanır. (Şekil-1)
Nabız düşüklüğü her zaman bir hastalık olarak kabul edilmez. Bir kişi düşük kalp hızına sahip olabilir ve tamamen sağlıklı olabilir. Sporcularda kalp atış hızı genellikle 60’ın altındadır. Uyuduğumuzda kalp atış hızımız düşebilir. Bunlar normal kabul edilirken, bazı faktörler anormal derecede yavaş kalp atış hızına yani bradikardiye neden olabilir. Bunlar şunlar olabilir:
- Yaşlanma süreciyle birlikte kalbin elektriksel iletim sisteminde doğal değişiklikler meydana gelebilir
- Kalp krizi sonrası iletim sisteminin hasar görmesi
- Kalp ameliyatı sonrası meydana gelen komplikasyonlar
- İlaçlar, özellikle beta blokerler, kalp ritim düzenleyiciler ve yüksek tansiyon ilaçları kalp atım hızını yavaşlatabilir
- Elektrolit dengesizlikleri, özellikle potasyum ve magnezyum seviyelerindeki değişiklikler
- Tiroid hastalığı, özellikle tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidi)
- Doğuştan kalp kusurları, Kalbin elektriksel iletim sistemindeki yapısal bozukluklar doğrudan kalp ritmini etkileyebilir ve bradikardiye neden olabilir
- Uyku apnesi, Uykuda tekrarlayan nefes durmaları kalbin oksijenlenmesini bozar ve vagus sinirini uyarır. Bu durum kalp hızının yavaşlamasına yol açabilir
- Bazı enfeksiyonlar, kalp kası ya da kalp zarı enfeksiyonları gibi
- Anoreksi denilen bir çeşit yeme bozukluğu
Bradikardi Belirtileri Nelerdir?
Bradikardi, kalp atış hızının dakikada 60’ın altına düşmesi durumudur ve özellikle yetersiz kan akımına bağlı olarak vücudun oksijen ihtiyacını karşılayamadığı durumlarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Yorgunluk ve halsizlik
- Baş dönmesi ve sersemlik hissi
- Nefes darlığı (özellikle eforla)
- Göğüste rahatsızlık/ağrı
- Çabuk yorulma ve egzersiz kapasitesinde azalma
- Zihinsel karışıklık ve konsantrasyon güçlüğü
- Bayılma veya bayılayazma (senkop/presenkop)
- Baş ağrısı
- Bulantı
- Uykuya meyil ve uyku problemleri
Bradikardi tanı sürecinde en önemli adım, EKG ile kalp ritminin değerlendirilmesi ve altta yatan nedenin belirlenmesidir. Hastanın şikayetleri ve risk faktörleri de tanı sürecinde önemli rol oynar.
Bradikardi tanısı için gereken temel değerlendirmeler şöyle sıralanabilir:
- EKG (Elektrokardiyografi): Kalp ritminin ve hızının değerlendirilmesi
- Tıbbi öykü ve fizik muayene
- Holter: 24-48 saat süreyle kalp ritminin izlenmesi
- Tilt testi: Özellikle bayılma şikayeti olan hastalarda
- Egzersiz testi: Kalbin egzersiz sırasındaki yanıtını değerlendirmek için
- Kan testleri: Tiroid fonksiyonları, elektrolit düzeyleri ve diğer metabolik durumları değerlendirmek için
Bradikardi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bradikardi tedavisi, altta yatan nedene ve belirtilerin şiddetine göre değişkenlik gösterir. Asemptomatik ve sağlıklı kişilerde (örneğin sporcularda) tedavi gerekmeyebilirken, belirtili hastalarda aşağıdaki tedavi seçenekleri uygulanabilir:
- Altta yatan nedenin tedavisi: Öncelikle altta yatan neden tespit edilip tedavi edilmelidir. Örneğin bradikardiye neden olan bir ilaç kullanımı varsa ilacın kesilmesi veya dozunun ayarlanması, elektrolit bozukluğu varsa düzeltilmesi gerekir.
- İlaç tedavisi: İlaç tedavisinde kalp hızını artıran ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar özellikle acil durumlarda ve geçici bradikardi tedavisinde tercih edilir.
- Geçici kalp pili: Geçici kalp pili acil durumlarda ve düzeltilebilir nedenlere bağlı bradikardilerde kısa süreli olarak kullanılır. Örneğin kalp krizi sırasında gelişen geçici bradikardilerde uygulanabilir.
- Kalıcı kalp pili: Kalıcı kalp pili ise kronik ve ciddi bradikardisi olan, ilaç tedavisine yanıt vermeyen veya ileri derece kalp bloğu olan hastalarda tercih edilir. Hasta sinüs sendromu gibi kalıcı ritim bozukluklarında da sıklıkla kullanılır.
Bradikardi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Bradikardi tedavi edilmezse, özellikle halsizlik, baş dönmesi, göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkıyorsa, kalbin vücuda yeterli miktarda kan pompalayamadığını gösterir. Yavaşlayan kalp atışları, organlara ve dokulara yeterli oksijen ulaşmamasına neden olabilir. Bunun sonucunda şu problemler görülebilir:
- Bayılma ve düşmeler: Yetersiz kan akışı nedeniyle ani bayılmalar yaşanabilir, bu da özellikle yaşlı bireylerde düşmelere ve yaralanmalara yol açabilir.
- Kalp yetmezliği: Kalbin uzun süre yeterli kan pompalayamaması, zamanla kalp yetmezliğine yol açabilir.
- Beyin hasarı: Kronik oksijen yetersizliği, beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir ve bilişsel problemlere neden olabilir.
- Ani kalp durması: Çok ağır vakalarda, kalbin tamamen durması riski oluşabilir.
Bradikardi Sorular
Bradikardi düzelir mi?
Bradikardiniz yani düşük nabzınız varsa aşağıdakiler kontrol edilir:
- Kalp ritmi normalde çıkması gereken yerden çıkıyor ve normal bir şekilde karıncığa iletiliyor mu?
- Egzersiz ile kalp hızınız istenilen düzeyde artıyor mu?
- Herhangi bir şikayetiniz var mı?
Bu soruların cevaplarına göre bir karar verilir. Örneğin istirahat kalp hızınız 50 olsun. EKG’de bradikardi dışında her şey normalse, hiçbir şikayetiniz yoksa, eforla kalp hızınız yeterince artıyorsa (buna kronotropik yanıt denir) herhangi bir müdahaleye gerek yoktur. Ancak kalp atış hızınız dakikada 55 ise ancak EKG’de bir sorun varsa, örneğin kulakçıklar ve karıncıklar arasındaki iletim engellenmişse (blok varsa), o zaman kalp pili gerekebilir. Bradikardide sadece kalp hızı değil diğer faktörler de birlikte değerlendirilmelidir.
Bradikardi ablasyon ile tedavi edilebilir mi?
Bazı hastalarda kulakçık kaynaklı erken vurular (atriyal ekstrasistol de denir) bradikardiye yani nabız düşüklüğüne neden olabilir. Bu hastalarda ablasyonla bradikardi düzeltilebilir. Yine vazovagal senkop olan kişilerde dinlenme halindeki kalp hızında da düşüklük görülebilir. Vazovagal senkop için yapılan kardiyonöroablasyon tedavisi ile istirahat kalp hızı da arttırılabilir.
Nabız kaça düşerse ölüm olur?
Sağlıklı, egzersiz yapan kişilerde özellikle uyku sırasında kalp atış hızı 40 civarına kadar düşebilir. Bu tehlikeli bir durum olduğu anlamına gelmez. Eğer baş dönmesi, halsizlik veya efor kapasitesinde azalma gibi şikayetler yoksa, nabzın dakikada 45-50 olması endişe verici değildir. Burada önemli olan kalbin üst (kulakçıklar) ve alt odacıklarının (karıncıklar) çalışma düzeninin korunmuş olması, yani kalbin iletim sisteminde blok olmamasıdır. Her hastada nabız düşüklüğünün kalp bloğu ile ilişkili olup olmadığına ve şikayete neden olup olmadığına bakılır ve bireysel karar verilir. Şikayete neden olan bradikardi varsa tedavi edilmelidir.
Egzersiz yaparken nabzım kaça kadar yükselebilir?
Egzersiz yaparken, maksimum hedef kalp hızı hesaplanır. Kendi maksimum hızınızı bulmak için 220’den yaşınızı çıkarın. 40 yaşındaysanız, egzersiz yaparken kalp atış hızınızın olması gereken maksimum hız 220-40=180’dir. Nabzınızı maksimum hızınızın %85’ine kadar yükseltebilirsiniz.
Referans: Bradycardia
