Nefes darlığı (dispne), günlük yaşamda pek çok kişinin zaman zaman karşılaştığı, kimi zaman geçici ve zararsız bir durumdan kaynaklansa da bazen ciddi sağlık problemlerinin ilk işareti olabilen önemli bir bulgudur. Solunumun normalden daha zor, yetersiz veya baskılı hissedilmesi şeklinde ortaya çıkar ve kişinin yaşam kalitesini belirgin şekilde etkileyebilir.
Nefes darlığı özellikle kalp ve akciğer hastalıklarının ortak bulgularından biri olduğu için ciddiye alınması gereken bir durumdur. Ancak her nefes darlığı ciddi bir hastalık anlamına gelmez. Şikâyetin nasıl başladığı, süresi, şiddeti ve eşlik eden diğer belirtiler, altta yatan nedeni belirlemede önemli ipuçları verir.
Nefes Darlığı Neden Olur?
Nefes darlığı birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. Akciğer kaynaklı nedenler arasında astım, KOAH, zatürre, bronşit, akciğer embolisi ve akciğer ödemi bulunur. Kalp kaynaklı nedenler ise kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, kalp kapak problemleri ve kalp krizi gibi durumlardır. Bunların dışında kansızlık (anemi), tiroit hastalıkları, obezite, aşırı efor, panik atak, anksiyete bozukluğu ve alerjik reaksiyonlar da nefes darlığına yol açabilir. Sigara kullanımı, hava kirliliği, toz ve kimyasal maddelere maruz kalmak gibi çevresel faktörler de nefes darlığını tetikleyebilir.
Nefes Darlığı Belirtileri
Nefes darlığının hissediliş şekli altta yatan nedene göre değişir. Akciğer veya kalp kaynaklı nefes darlığında kişi “hava açlığı” hisseder, konuşmakta zorlanabilir ve göğüste sıkışma olabilir. Şikayet genellikle istirahatle düzelmez ve eforla belirgin şekilde artar. Alerjik durumlarda nefes darlığına hırıltı, öksürük, burun tıkanıklığı veya yüzde şişlik eşlik edebilir. Anksiyete ve panik atak durumlarında ise göğüste daralma, hızlı nefes alıp verme, ellerde titreme ve baş dönmesi görülebilir.
Nefes Darlığı Tedavisi
Tedavi nefes darlığının nedenine göre planlanır. Astım ve KOAH gibi akciğer hastalıklarında inhaler ilaçlar, oksijen tedavisi ve yaşam tarzı düzenlemeleri gerekebilir. Kalp kaynaklı nefes darlığında kalp yetmezliği tedavisi, ritim düzenleyici ilaçlar veya damar açıcı işlemler (anjiyoplasti) uygulanabilir. Alerjik nedenlerde antihistaminikler, kortizonlu spreyler ve tetikleyiciden uzak durmak önemlidir. Anksiyete ve panik atak durumlarında psikolojik destek, gevşeme teknikleri ve uygun ilaç tedavisi faydalı olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Nefes darlığına göğüs ağrısı, morarma, hızlı kalp atımı, ani başlayan şiddetli öksürük, bayılma hissi veya konuşmakta zorlanma eşlik ediyorsa acil tıbbi yardım alınmalıdır. Ayrıca uzun süredir devam eden, günlük aktiviteleri kısıtlayan, gece uykudan uyandıran veya ani başlayan nefes darlığı durumlarında da bir uzmana başvurmak gerekir.
Referans: Dispne
