Baş dönmesi, birçok kişinin yaşamı boyunca en az bir kez deneyimlediği, kimi zaman kısa süreli ve basit nedenlere bağlı ortaya çıkan, kimi zaman ise daha ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilen yaygın bir şikayettir. Kişi çevrenin döndüğünü, dengesinin bozulduğunu ya da ayakta sabit durmakta zorlandığını hissedebilir; bu durum günlük aktiviteleri olumsuz etkileyebilir.
Baş dönmesi; tansiyondaki ani değişikliklerden iç kulak hastalıklarına, kan değerlerindeki bozukluklardan kalp ritim bozukluklarına kadar pek çok nedenle gelişebilir. Bu nedenle dikkatle değerlendirilmesi gereken bir semptomdur; ancak her baş dönmesi ciddi bir hastalık işareti değildir. Şikayetin tipi, süresi, ne zaman başladığı ve eşlik eden belirtiler tanıya ulaşmada önemli bilgiler sağlar.
Baş Dönmesi Nedenleri
Baş dönmesinin pek çok farklı nedeni vardır. İç kulak kaynaklı nedenler en sık görülenlerdir ve buna iyi huylu pozisyonel baş dönmesi (BPPV), vestibüler nörinit ve Meniere hastalığı örnek verilebilir. Dolaşım sistemi kaynaklı nedenler arasında ani tansiyon düşüşü, ritim bozuklukları, damar daralmaları ve kalp yetmezliği yer alabilir. Bunların dışında kansızlık (anemi), susuz kalma, enfeksiyonlar, migren, kan şekeri düşüklüğü, tiroit hastalıkları, stres ve anksiyete de baş dönmesine yol açabilir. Bazı ilaçlar, alkol kullanımı veya uzun süre aç kalmak da baş dönmesini tetikleyebilir.
Baş Dönmesi Belirtileri
Baş dönmesinin hissediliş şekli altta yatan mekanizmaya göre değişir. İç kulakla ilişkili baş dönmesinde kişi etrafın döndüğünü hisseder, gözlerde titreme (nistagmus), mide bulantısı ve dengesizlik görülebilir. Dolaşım bozukluklarına bağlı baş dönmesinde ise kararma, bayılma hissi, soğuk terleme ve halsizlik eşlik edebilir. Anksiyete ve panik durumlarında baş dönmesi genellikle nefes darlığı, çarpıntı, göğüste sıkışma ve titreme ile birlikte ortaya çıkar.
Baş Dönmesi Tedavisi
Tedavi baş dönmesinin nedenine göre planlanır. İç kulak kristallerinin oynamasıyla oluşan BPPV’de manevra tedavileri (Epley, Semont) oldukça etkilidir. Vestibüler enfeksiyonlarda ilaç tedavisi, denge egzersizleri ve istirahat gerekebilir. Tansiyon veya kalp kaynaklı baş dönmesinde altta yatan sorun düzeltilir; ritim bozuklukları, kansızlık veya metabolik bozukluklar uygun tedavilerle kontrol altına alınır. Migren kaynaklı baş dönmesinde migren ilaçları, düzenli uyku ve tetikleyicilerden uzak durmak önemlidir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Baş dönmesine çift görme, konuşma bozukluğu, kol-bacak güçsüzlüğü, yüz kayması, şiddetli baş ağrısı veya bilinç bulanıklığı eşlik ediyorsa acil tıbbi yardım alınmalıdır, çünkü bu durumlar felç gibi ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Sürekli tekrarlayan, gün içinde sıklaşan, düşmeye neden olan veya günlük aktiviteleri engelleyen baş dönmesi şikayetlerinde de mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Referans: Dizziness
